De jaren vijftig waren knus. De jaren zeventig waren wauw! Wat waren de jaren zestig dan? Sixties!
Uit het Brabants Dagblad:
"De naoorlogse periode, de loodzware en saaie jaren vijftig – daarna kwamen de overweldigende jaren zestig! Muziek, beeldende kunst, fotografie – popfestivals als Woodstock en Kralingen, kunst die volgens de geldende opvattingen geen kunst mocht heten, de schijnbaar eindeloze provocatie van de toen geldende normen.
Maar vooral: de aantasting van de toen geldende macht. President Kennedy werd vermoord, Amerika leed een nederlaag in Vietnam, de Hollandse jeugd kwam in verzet – nozems en hun brommers werden symbolen van vernieuwing. Verdovende middelen deden hun intrede in grote groepen van de samenleving. Op verjaardagsfeestjes stikten boze ooms zowat in hun sigaren, maar de minirok en de herrie van de popmuziek waren er, en zouden er blijven."
Het was midden in de jaren zeventig. Tegenover mij zat een prachtig meisje in wier ogen ik diep kon kijken (durfde ik dat? de wijn hielp wel). Ze vertelde dat ze in een orkest(je) zat dat jaren-dertig en -veertigmuziek speelde.
Leuk meisje of niet, ik was steil. "Het is reactionair om terug te grijpen naar de tijd van crisis en oorlog. Dat willen de bourgeoismedia ons ook steeds aansmeren, om ons het gevoel te geven dat crisis goed is." Zo ongeveer. Ze kon mij slechts enigszins bedremmeld gelijk geven. "Maar ik vind het leuke muziek." Precies de volgende dag stond ze in de courant op de foto, met haar instrument tussen heur benen geklemd afgebeeld. Kun je jaloers zijn op een snaarinstrument? Reken maar.
Maar wat heeft het geholpen, mijn vertoog. Ik denk aan de top-25 die ik hieronder heb geplaatst. In de bovenste drie een nummer uit 1927 en een uit 1944. Gelukkig houd ik mij zelf niet aan mijn jeugdige steilheid.
En dan nog: de jaren dertig en veertig kunnen het ook niet helpen.
Het lijkt mij onweerlegbaar dat het hoogtepuntjaar van de popmuziek 1966 is geweest. Dit wil niet zeggen dat er daarna geen goede popmuziek meer is gemaakt. Maar er is in dat jaar zoveel geproduceerd dat nauwelijks aan radiotijd is toegekomen, laat staan dat het in de toen nog zo belangrijke hitlijsten terechtkwam, dat het jaar schier onuitputtelijk is. De belendende jaren zijn zeker ook belangrijk, en ik wil paradigmawisselingsjaren als 1977, 1988 en 1991 niet te kort doen. Maar goed.
Breng de Sixties in beeld en je hoort waarschijnlijk psychedelica, of iets wat in ieder geval hip genoemd zou worden. De grootste hit van 1965 in Groot-Brittannië was Tears van Ken Dodd, gevolgd door The river - van dezelfde artiest. In de gezaghebbende lijsten van de NME en Pick of the Pops werd de dubbele-A-kantsingle van The Beatles Penny Lane/Strawberry Fields forever van de eerste plaats gehouden door Release me van een zanger die zich Engelbert Humperdinck noemde - dit ongelooflijke nummer hield het meer dan een jaar in de top-50 vol, hetgeen niet gezegd kan worden van Penny Lane toen.
In Nederland het belangrijkst in de Liefdeszomer 1967: Waarom heb jij mij laten staan? van De Heikrekels, en bovenal Mamma en Omaatjelief van Heintje. Nummers die je nou nooit hoort als het Vondelpark weer eens in beeld wordt gebracht met zijn zogenaamde love-ins. Aber Heidschi Bumbeidschi bumbum...
Malle achteraf geconstrueerde verhalen over jarenzestigpopmuziek.
De loodzware saaie jaren vijftig waren die van de rock'n'roll, de constructie van de tiener als consumptie-eenheid, pettycoats, blue jeans (ja, er was een tijd waarin die nieuw en bijzonder waren, jongelui).
Was de Koreaoorlog loodzwaar en saai? De voortdurende confrontatie met Indonesië om Nieuw-Guinea, met haar akelige consequenties voor hen die ervoor gekozen hadden in het nieuwe Indonesië te blijven? Was de Suezcrisis loodzwaar en saai? De Hongaarse opstand? (Ik zie nog mijn oma keukenkastjes volstouwen met gehamsterde levensmiddelen, "er komt oorlog"). De Iraakse revolutie met standrechtelijke executie van de door de Britse kolonialen geïnstalleerde koning, 14 juli 1958? De staatsgreep in Frankrijk in 1958 na meer dan vier jaar oorlog in Algerije? De oorlog in Indo-China, die tot 1975 zou doorgaan? Nee, Brabants Dagblad, die nederlaag was niet uit de jaren zestig.
Bestedingsbeperking in Nederland, de ambtenarenstaking in Amsterdam waar het leger tegen werd ingezet - loodzwaar, saai? Is het loodzwaar en saai omdat het regime er nu van af wil dat er een oudedagsvoorziening voor iedereen werd ingesteld? Was de komst van de eerste toen nog geheten gastarbeiders loodzwaar en saai?
Hoeveel geoudehoer kan men verkopen over een decennium?
Ik vermoed dat de jaren vijftig vooral als saai worden versleten omdat het gloednieuwe medium televisie nog in zwart-wit was; dat men er beschaafd Nederlands op sprak; en dat Drees het grootste deel van het decennium minister-president was. Een echte verklaring kan ik er niet voor bedenken.
Klopt het beeld van de foto, hierbij afgebeeld - drie meisjes in de Beethovenstraat die knap in de pas lopen, en hun lachen naar de fotograaf niet kunnen houden? Ook nog gesorteerd naar haarkleur... Ik houd het er op dat het geënsceneerd is. Is dit niet een typerend jarenzestigbeeld?
Afgezien van de automodellen die voor wie op de hoogte is veelzeggend zijn, zal de kleding en het kapsel van de meisjes ook bepalend zijn voor een tijd. De minirok is gekomen en gebleven, maar alleen in het tijdvak van pakweg 1967-1973 droeg ongeveer iedere vrouw van onder de - ook weer pakweg - zestig wel jurken of rokken die zo gekarakteriseerd konden worden. Dus het is misschien wel bepalend. Als je het over olala vrije liefde (een contradictio in terminis, zoals Reve terecht zei) hebt, moet in overweging genomen worden dat de anticonceptiepil ook een jarenzestigverschijnsel is. Misschien was het wel speciaal mannelijke autoriteit van om het even wie die bezweek in die tijd - en dan natuurlijk in de zogeheten ontwikkelde wereld. De nieuwe emancipatiegolf kwam op gang, kan er iets belangrijkers vermeld worden?
En dan was het 't decennium van de popart, de doorbraak van de kunst die eigenlijk geen kunst want geen eigen maakwerk is, tot en met het nog steeds heersende idee dat kunst vooral onbegrijpelijk moet zijn voor de welwillende beschouwer. Maar zoveel jaren na Dada, Mondriaan, de Stijl, de surrealisten enzovoort - ga toch fietsen met je jarenzestigkunst!
Bepalend voor het tijdperk is bovenal de popmuziek. Het was meen ik Ray Davies van The Kinks die er achteraf op wees hoe snel de ontwikkelingen hier gingen - zijn eigen band van ruige R&B-(beat)groep binnen twee jaar tot ingewikkeld-maatschappijkritische groep, van Long tall Shorty kortom tot Dead end street. En de Kinks waren niet eens het treffendste voorbeeld. Het is ergens in de jaren zeventig volkomen vastgelopen in malle pretenties die nog steeds overheersen als je ziet wat voor de Nummers Aller Tijden doorgaat bij de staatsmedia. Maar vergis u niet: die spannende popmuziek was nauwelijks te horen. Behalve de Britse zeeezenders en Luxemburg was er geen uitlaat via radio. Discotheken en zogeheten jongerencentra zijn van de late jaren zestig, toen de popmuzikale revolutie al tijden op gang was - omstreeks die tijd ontdekte ook Veronica de popradioprogrammering.
Dat waren de Jaren Zestig - van 28 maart 1964 tot 3 maart 1968: Radio Caroline en de andere stations. De muziek, de diskjockeys die deze ten gehore brachten.
Ook Jaren Zestig: de Franse lente van 1968.
De gehele rest is onzin en flauwekul, vervelend gepraat achteraf van mensen (mannen) die graag de autoriteit uithangen. Geconstrueerde of uitgevonden herinneringen, zoiets als Elco Brinkman die in het Maagdenhuis gezeten zou hebben. Het rondwaren in schoolsites heeft mij nog eens extra duidelijk gemaakt hoe het vernislaagje achteraf is aangebracht (reden waarom ik dit nu eindelijk afgesloten stuk bij dat over die schooltoestanden plaats).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten