30 september, 2007

Het Land van Uitgifte


Gaat er wijding uit van een kerkdienst waarvan je zo goed als niets verstaat? Ik hoor halleloeja, alloho, masjiah, kaddisjo, sjlomo, amin. Dit zijn de flarden die ik thuis kan brengen. En de aanhef van het Onze Vader, Aboen-d-bisjmajo... De taal van de dienst is Aramees, in Syrië wordt de taal tot een toeristische attractie gemaakt - in Ma'aloela spreken ze nog de taal van Jezus, is het verhaal.

In feite is het Aramese (of Syrische) taalgebied veel groter, maar zeer versnipperd - van Syrië tot Azerbeidzjan en Iran. De taal hoort bij Mandeeërs, Syrisch-orthodoxen en Syrisch-katholieken.
Ik ben in Ma'aloela geweest, en ik moet eerlijk zeggen dat ik toen geen geoefend oor had om het verschil met Arabisch te horen. Heel globaal gesproken klinkt de taal ergens tussen Hebreeuws - dat niet mooi klinkt, met zijn dominante ch-klanken - en het slepende, vloeiende van het standaard-Arabisch, waar die ch's gecompenseerd worden (niet-Nederlandstaligen zullen het raar vinden, dit klagen over die ch's).
Hoewel Jezus in de dagelijkse omgang zeker Aramees gesproken zal hebben, moet Hij toch ook Hebreeuws en Grieks machtig zijn geweest. Dus meer dan een reclamepraatje voor een stadje waar verder niet veel te zien is, is het niet. Terzake!

Tot het Tweede Vaticaans Concilie moet de gemiddelde rooms-katholieke gelovige het gevoel hebben gehad dat ik had bij deze dienst - eigenlijk hoef je niet te luisteren, want je verstaat het niet. Hoewel de wekelijkse herhaling op den duur toch herkenning moet oproepen.

De homilie is in modern-Aramees, Toerojo. Kruis in de rechterhand, bisschopsstaf in de linker, spreekt de bisschop de gemeente toe, staande op het verhoog maar niet vanaf kansel of vanachter lessenaar. Ik meen Birmania te horen, en Alemanya - het zou kunnen dat hij actualiteiten in de preek verwerkt, maar het kan net zo goed een wonderlijk spel van klank en gehoor zijn. De liefste hoort duidelijk de naam van haar leermeester noemen, die ontgaat mij. Maar dit valt na te vragen.

Vanaf het altaar gezien zitten de vrouwen, afgezien van enkele kinderen, rechts in de kerk, de mannen links. De meeste vrouwen hebben hun haar bedekt, kennelijk in overeenstemming met wat ik een schandelijk hoofdstuk vind, 1 Kor. 11 - het weerhoudt hen ook niet van tamelijk korte rokken en diepe halsuitsnijdingen. Als het haar maar bedekt is.

Maar dit is niet Aleppo, waar ik deze observaties tien jaar geleden ook kon doen. Dit is Slotermeer, de voormalige Catharinakerk - je ziet de roomse herkomst er niet meer aan af. In Aleppo bestond de Syrisch-orthodoxe gemeenschap gedeeltelijk uit vluchtelingen voor de seifo - ja, ook de genocide van 1915 heeft zijn eigen naam, maar die hoor je nooit - maar dezen kwamen in een omgeving waar al Syrisch-orthodoxen woonden. In Nederland bevindt men zich in finibus - een niet meer christelijk te noemen omgeving, de westelijke zogeheten tuinsteden van Amsterdam zelfs nogal gedomineerd door islamitische immigranten. Ook de Syrisch-orthodoxen kwamen voor een aanzienlijk deel als zogenaamde gastarbeiders. Anderen kwamen als vluchtelingen - Christen-Turken zijn geen Turken moest er nog duidelijk gemaakt worden in de late jaren zeventig. Het is er op dit punt trouwens niet beter op geworden in Nederland.

Sjlomo versta ik, de bisschop maakt een zegenend handgebaar. Aan de vrouwenzijde, verneem ik achteraf, wordt de vredesgroet doorgegeven. De mannen gaan in de rij staan voor het Lichaam van Christus, dat een verzameling kruimeltjes blijkt. Vervolgens verlaten we de kerk - in de kelder is de koffieruimte waar druiven en broodjes en kaas klaarstaan. Eigenlijk moet men voor de eucharistie nuchter zijn - maar zelfs als we hier aan gedacht hadden konden we als gezelschap van diabeet respectievelijk schildklierlijder ons hier niet aan houden. Ik moet dus bedanken voor de broodjes. Mij worden geen vragen gesteld, het past mij niet deze te stellen dus ik zit als te lange man voor mij uit te zwijgen, speurend naar mijn vrouw voor wie geen zitplaats meer is.
Hoewel de gelovigen ongetwijfeld van verder weg komen dan Slotermeer alleen is het duidelijk een gemeente, hier aanwezig. Wilt u Syrisch-orthodox worden? Denominatie en volk zijn hier een, veel meer dan bij de grote orthodoxe kerken van na de splitsing van 1054. Ik kan geen lid van uw volk worden, het omgekeerde kan wel - en dan kunt u toch Syrisch-orthodox blijven.

De gemeenschap staat in de streken waar het christendom ontstaan is zwaar onder druk. Als intolerante elementen in de moslimwereld het al niet moeilijk maakten dan is er altijd nog de joods-christelijke beschaving die met bommenwerpers en machinegeweren ordenend optreedt - in Irak, Turkije (bij volmacht), Libanon, Palestina. Wil de laatste christen in het Midden-Oosten de kaarsen in de kerk uitblazen? Hoe handhaaft de Arameestalige gemeenschap zich in de diaspora?
Goede vragen. Maar de inktkoelie van zeker ochtendblad wil hier niet over horen. Hij wil meer weten van het zogenaamde schandaal in verband met de overval van de belastingdienst op de Hengelose Mariakerk. Lekker relletje rond allochtonen, weetjewel.
U spreekt wel goed Engels, zegt de beroepspropagandist tegen de bisschop, die alumnus van Oxford en Princeton is. De pennelikker zal zijn bevoegdheid tot deze opmerking geen ogenblik betwijfeld hebben.

Welkom in Nederland, Syrisch-orthodoxe gemeenschap, bedankt voor de gastvrijheid, vrede zij met u.

Onze Vader in modern Aramees (Realplayer),
en in het Aramees van Galilea van twintig eeuwen geleden.

Ons enig doel


Een lied van eendracht, pal achter vorst, wet en vrijheid - de Brabançonne, hier in al haar varianten te inspecteren.
De opnieuw benoemde formateur Leterme - die hoewel zijn naam anders doet vermoeden, de Nederlandstalige zijde vertegenwoordigt, de informateur aan Waalse zijde heet Reynders, u begrijpt, dat land is niet bijeen te houden - Leterme dus werd door de Waalse omroep gevraagd het volkslied te zingen. Hij hief de Marseillaise aan. Domme vraag, dom antwoord. Muzikaal gesproken niet zo gek - de Internationale werd eerst ook op die melodie gezongen. En in de echte Brabançonne weerklinkt nog wel de revolutie van de negentiende eeuw - het doet ook aan het Franse volkslied denken.

Dat Leterme de Brabançonne niet kent, ach - tot vandaag kende ik alleen de tekst van Vuile Mong en zijn Vieze Gasten. De dagen van weleer - waar is de Société Générale gebleven?

Als hoede Hentenaren zingen de Vieze Hasten ...die krijhen op gun smoel.., maar zo leest het wel makkelijker.

O, dierbaar Belgë van Vlamingen en Walen,
Gij wordt bestuurd door Kerk en Kapitale.
De Société Générale heeft alle macht in’t land,
Gendarm' en dief, die gaan hier hand in hand.
En de student, de arbeiders en boeren,
Die hebben niets, die krijgen op hun smoel.
Aan ons de strijd om eensgezind te voeren,
De macht aan’t volk, dat is ons enig doel. (3x)

28 september, 2007

De onbekende soldaat heeft gesproken


Van een idee van de regering van de Verenige Staten om de olielanden in de Golf te bezetten heb ik wel gehoord in het midden van de jaren zeventig, na de olieboycot. Het waren verwarrende en verwarde tijden, de tijd van Pinochet maar ook van de val van Saigon en van Lissabon. Het leger van de VS zou de olievelden bezetten om de toevoer te handhaven, buiten de organisatie van olieproducerende landen - die veel te brutaal werd - om.
Ik vond die verhalen nogal paniekerig overkomen. De Golf werd beheerst door VS-getrouwe regimes, die niet elkaars vrienden waren (Iran tegenover Arabische monarchieën en Irak) maar die geen gevaar voor de VS of de olietoevoer vormden. Er was een guerrilla aan de gang in Dhofar, gevoerd door een organisatie die weids de bevrijding van het hele Golfgebied heette na te streven. Deze is een jaar later volkomen weggebombardeerd, door Britse en VS-bombardementesvliegtuigen. Waarom landen bezetten die braaf tegen de VS waren?

Het zou niet zo blijven. Iran viel weg. Irak annexeerde Koeweit, waarmee het van begin af aan, sinds het emiraat onafhankelijk werd in 1961, al gedreigd had.
En toen werd het scenario alsnog uitgevoerd, te beginnen met Irak?

Onder de naam De Onbekende Soldaat (Miles Ignotus) heeft Kissinger zelf in Harper's in 1975 de bezetting van de Golf aangekondigd onder het motto: Seizing Arab oil. De ambassadeur in Saoedi-Arabië, die niet wist dat zijn baas dit geschreven had, zei dat dit artikel het werk van een gek was. Daar had hij natuurlijk gelijk in.

Een voormaig CIA-medewerker over het grijpen van de Arabische (en Perzische) olie.


Een afbeelding van het logo van de PFLOAG. Er is in 1975 een keer een solidariteitsdemonstratie geweest met dit bevrijdingsfront, in Amsterdam. Het was zaak niet met rode vlaggen te zwaaien hierbij. In die dagen was de vlag van Oman een effen rood doek. Jazeker, ik was er bij (en krimp ineen bij het zien van dat geweer, maar ik ontken niet) - wij waren voor socialisme zonder sluier op het Arabische schiereiland. Het ziet er dezer dagen naar uit dat men in Washington banger is voor de sluier dan voor de tegenstanders ervan - al is er eigenlijk helemaal geen lijn te ontdekken die van enig begrip voor welke zijde dan ook in de Arabische wereld getuigt.

Een op de twintig


Eigenlijk wil ik niet of zo min mogelijk over de dreiging van de VS ten opzichte van Iran schrijven - dit is precies wat het Bushregime en zijn filialen elders willen: een door angst bevangen bevolking die haar machteloosheid voortdurend ervaart. gebiologeerd door wat zij van plan zijn (of niet?). Het zal altijd werken, tot het niet meer werkt, zoals we misschien zullen zien in Burma.

Iran is een voorbeeld van een land waar de bevolking door massaal de straat op te gaan tegen de dictatuur de angst en daarmee de dictatuur heeft overwonnen. Dat was in 1979 - heel wat van de opstandigen van toen wisten niet dat zij de mollahs aan de macht gingen helpen.
De mollahs waartoe Ahmedinejad niet behoort. Hij was op bezoek in New York vorige week, sprak op Columbia University, waarvan de rector zich een trouw dienaar van het regime toonde door deze toch echt gekozen president een miezerige dictator te noemen. Ach, de tijden dat de Frankfurter Schule daar kon neerstrijken zijn geweest. Ook de tijden waarin je je dit nog kon voorstellen zijn voorbij (toen ik voor het eerst daar was kon ik dit nog).

Ahmedinejad heeft op die universiteit gezegd dat de Verenigde Staten een gevangenis voor de eigen bevolking zijn.
Deze collega becijfert dat 3,5 procent van de bevolking in de VS in ieder geval werkzaam is in de opsluitindustrie. Zo'n 0,7% zit vast, als we de voorwaardelijk vrijgelatenen meetellen - en dat moet tenslotte - naderen we de twee procent. Waarmee een op de twintig mensen in de VS iets met gevangenissen te maken heeft - aan een van beide zijden van de tralies.

Kortom, op dit punt heeft Ahmedinejad in ieder geval gelijk.

27 september, 2007

Blij met een dooie koe?


Als de berichten over Burma de commerciële media halen en er hierin plotseling vermeld wordt dat de monniken en anderen in Burma de straat op gaan voor economic reform is er reden voor ernstige argwaan. Als Bush het in Assemblee van de Verenigde Naties plotseling over Burma heeft is er iets mis. Als Brown het er op zijn partijconferentie over heeft is het duidelijk dat de aaseters op de loer liggen.
De mensen in Burma wagen hun leven niet voor de vrijheid om in sweatshops te werken en voor keteneetgelegenheden met dooie stukken koe. En Burma heeft nog onbekende maar wellicht grote olie- en aardgasvelden waarop niet alleen China het oog gericht houdt.
De economische hervormingen waarvoor de Burmezen hun leven wagen houden zeker iets anders in. Een authentieke eigen omwenteling kan alleen slagen als (een deel van) het leger weigert op de ongewapende demonstranten te schieten of deze met geweren af te tuigen. Maar vooralsnog is het afwachten of de beweging niet weer geïntimideerd wegebt.

26 september, 2007

Onbekende Britse partij


Newsnight had twee griezels die het gebruikelijke lawaaibetoog hielden waarom het zo goed was dat Britse militairen samen met de Yanks Irak bezet hebben. En ik wil het griezel-Lagerhuislid niet eens noemen, maar een korte tocht over het net leerde mij dat hij vertegenwoordiger was, naast Labour, van de Co-operative Party. Nooit van gehoord. En weinig meer dan een vleugel van Labour, jammer voor de coöperatieve gedachte. De partij viert zijn negentigste verjaardag dit jaar.
De Fred Perry op het afgebeelde boek, tennisspeler en de man die zijn naam heeft gegeven aan een kledinglijn die populair is bij mods en skinheads, is de zoon van een parlementslid van de Co-operative party. Dat is alles. Gordon Brown is Gordon Brown. Het is duidelijk dat deze partij het volk op een zeer speciale wijze dient (waar ken ik die uitdrukking verder van? - o haha, to serve - tennissen - ik kom niet meer bij).

Enfin, een kleine kennismaking met een uiting van de Britse arbeidersbeweging - die neokolonialisme toejuicht want zo kwam ik er op.

25 september, 2007

De hardwerkende zemel

Het kwam hard aan, toen in het nauw gedreven VVD-voorman Rutte zijn hardwerkende Nederlanders lanceerde. Maar de verbazing over dit verhaal bewijst vooral hoe inzichzelfgekeerd Nederland tegenwoordig is. Rutte heeft wel opgelet. Op zijn geestverwant Tony Blair, bijvoorbeeld, die hardwerkende gezinnen stelde tegenover mensen die hun handje ophouden bij de staat - zijn opvolger Brown is van hetzelfde laken een pak. Ik verwacht niet dat ik nog moet uitleggen dat Rutte en Blair van dezelfde niet-zo-hardwerkende familie zijn.
Het propagandistische verhaal heeft het zelfs tot een Wikipedia-artikel gebracht, dat het discours terugvoert op de niet zo verrassende bron Joseph Goebbels. De volkse hardwerkende persoon moet namelijk altijd allerhande parasieten van zich afslaan: uitkeringstrekkers, potverteerders, autootjepesters, verkeerdgelovigen of gelovigen in het algemeen, volksvijanden van allerlei slag.
The Guardian legt de diepe verwantschap verder fijntjes bloot aan de hand van citaten van Jörg Haider en Tony Blair. U heeft al een aanwijzing van wie de hard working families zijn..
(Ik had 9 van de 14 goed...).

24 september, 2007

De etnische tijdbom

Wie zal de etnische trein bij de zuiderburen tot stilstand brengen? Een formatie van meer dan honderd dagen is voor Nederlandse begrippen nog steeds kort. Maar in België speelt de van hogerhand beleden behoefte tot scheiding een rol. Een Franstallig Vlaams politicus zei het laatst aardig: als de verongelijkte Vlamingen van de Walen af zijn zullen de Westvlamingen gaan zeuren dat ze niet willen betalen voor de Limburgers. Maar ja, de zemelgeest van het eigen volk is in alle hoeken en gaten doorgedrongen. Niet het minst bij de christen-democraten.
Een Franstalig-Canadese blik op België.

23 september, 2007

Witte Broederschap


Bulgarije was voorzover bekend het enige land dat speciale interneringskampen voor anarchisten had, nadat de bolsjewistische heilstaat was uitgeroepen. Verreweg de meeste van deze anarchisten waren christen-anarchisten. Ik moest daar wel aan denken toen Michael Palin in zijn serie over Nieuw Europa een speciale midzomerdans door de Witte Broederschap (Bjalo Bratstvo) liet zien. Het gaat hier om een esoterisch genootschap, opgericht door Peter Dunov, dat uiteraard ook vervolgd is in de bolsjewistische tijd. Wit, voor de zekerheid, verwijst naar de kleding.
Hoewel het christen-anarchisme voor een esoterisch uitstapje niet terugschrikt is de suggestie dat Dunov een reïncarnatie van Jezus van Nazareth is toch wel een pas te ver.

Zie zelf wat u er van opmaakt uit de officiële site van de Witte Broederschap.

Opmerkelijk genoeg was Palin na het overschrijden van de Turks-Bulgaarse grens plosteling in een zeer winters Istanbul en Cappadocië - van mij mag hij, maar het is wel doorzichtig dat het niet om een ononderbroken reis gaat. Het geeft mij trouwens een bereisd en doorgewinterd gevoel - ik heb meer gezien en weet meer van Istanbul dan hij in zijn suggestie van exotisme kan suggereren. En komaan, sinds het boekenweekgeschenk van dit jaar is iedereen in het Nederlandse taalgebied thuis op de Gouden Hoorn.
Dat deze uitzending was op de dag waarop wij besloten het blad van die naam weer leven in te blazen kan geen toeval zijn en toeval is het niettemin.

De permanente katastrofe


Het is wel naar om kritiek te hbben bij voorbaat op een boek dat je nog niet gelezen hebt, maar de verhalen over Naomi Kleins Shock doctrine lieten mij met een vaag gevoel van niet-helemaal-kloppen zitten. Alexander Cockburn brengt mij weer bij de les.

Het kapitalisme is altijd een ramp geweest - van het opbreken van gilden en het privatiseren van gemeenschappelijk land om een proletariaat te scheppen in Europa tot en met de overweldigingng van hele continenten. Bijvoorbeeld Australië, waarover Sven Lindqvist een licht-poëtische schets heeft gemaakt om te laten zien hoe de oorspronkelijke bevolking de ramp onderging en ondergaat. De oorspronkelijke accumulatie is gewelddadig en rampzalig, het kapitaal komt besmeurd met bloed ter wereld - eigenlijk zou Naomi Klein langzamerhand best eens kennis mogen nemen van Marx - nee, daar hoef je geen marxist van te worden al is ook daar niets op tegen. De accumulatie en de schepping van een proletariaat gaan nog steeds door al is het stelsel op zijn grenzen aan het stuiten. En Cockburn stelt vast dat een kapitalisme dat deels zijn eigen rampen niet meer organiseert, maar afhankelijk is van orkanen en tsunami's, wel in verval moet zijn.

Waarschijnlijk is Klein gevallen voor het nog steeds rondwarende sprookje dat kapitalisme en democratie bij elkaar horen en dat democratie, dus kapitalisme, niet gewelddadig kan zijn. En toen viel het bij nadere bechouwing tegen en was er het rampenkapitalsime. Alleen al de overval op Irak zou haar van dit op de achtergrond meespelende idee hebben moeten afhelpen. De dagelijks opgelepelde ideologie uit media die deel van het probleem zijn, geen oplossing, zal nooit uitzicht bieden op de katastrofe van het kapitalisme - dat alles normaal doorgaat is juist de katastrofe...

Maar ja, wat heet normaal in een stelsel dat het moet hebben van aanhoudende crisis?

22 september, 2007

Rampenkapitalisme


Het nieuwe boek van Naomi Klein wordt met veel publiciteit omgeven - hier een interview met Miss Anderglobalisering - de tijd vergt zijn tol, dit zal de verklaring zijn voor de blondgeverfde haren. Maar goed te horen dat zij echt Canadees-Engels spreekt, waarin after gewoon after is en niet efterr.

Een uitgebreid weblogstuk over het boek over het rampenkapitalisme, The shock doctrine.
In het overzicht wordt de echte 11 september, 1973, de staatsgreep in Chili als het startschot genoemd voor de neokapitalistische Chicago-school-omwenteling. Deze is niet alleen gebaseerd op natuurlijke of georganiseerde rampen, dunkt mij. Er is een sterk bijbehorend ideologisch offensief, dat opkwam in de jaren tachtig: de algemene berusting in zoniet oprechte acceptatie van de zogeheten vrije markteconomie door de intellectuelenstand. Misschien waren de nouveaux philopsophes wel de wegbereiders voor Europa: zij trapten open deuren in over het repressieve Sowjetsysteem maar presenteerden hun inzichten als nieuw en als aanwijzing dat er geen alternatief voor de kapitalistische democratie was. De verdere propagandakruistocht ging met gramsciaanse inzichten en overwegingen gepaard. Het historisch compromis is in dit geval het zachtjes piepende einde van de sociaal-democratie in Europa respectievelijk liberalism in de VS: zij hebben Grote Broer Vrije Markteconomie lief

Maar de shocktherapie - het beeld is aan de psychiatrie ontleend - werkte ook: na de brute staatsgreep in Chili werd dit land een proeftuin voor het verwilderde kapitalisme dat meestal neoliberalisme wordt genoemd. Klein noemt meer voorbeelden, waaronder Bolivia 1985 (ik hoop dat zij de naam van Hugo Banzer wel goed gespeld heeft). Overtuigend en nooit in de media belicht: de slag om het Plein van de Hemelse Vrede in Peking als in bloed gesmoord protest tegen de doorvoering van het neokapitalisme in China. Dat de omwentelingen in Oosteuropese landen gekaapt zijn door de Chicagomaffia was al te duidelijk, hier werd het woord shocktherapie ook echt in de berichtgeving gebezigd. Polen en Rusland zijn er nog steeds niet bovenop, als dit nog zal gebeuren onder kapitalistische omstandigheden.

De tsunami van Kerst 2004, Katrina - en te vers om nog bij Klein voor te kunnen komen, maar georganiseerd en al: de bosbranden in Griekenland van vorige maand: allemaal gouden business opportunities. Kan het zo doorgaan, afgezien van de aanzwellende nieuwe crisis waarvan we maar moeten afwachten waarheen zij zal leiden? Tegenbeweging is er wel: opstanden in China bij de vleet; veel Zuidamerikaanse landen hebben het neoliberallisme de rug toegekeerd, inclusief het genoemde Bolivia. Maar hoopvol lijkt mij de conclusie van Klein niet. In het videointerview beklemtoont zij dat de zogenaamde vrije markteconomie zeer gewelddadig is opgedrongen, en dat de linkerzijde daardoor terneergeslagen is. Maar komaan: waar is de optimistische toon uit de dagen van de slag om Seattle, de dagen van Genua en Portalegre - de opkomst van een uitgesproken antikapitalistische beweging, een Internationale zoals de wereld die in de tijden van de bekende Internationales nooit gezien had? Contre nous de la tyrannie - inderdaad, maar Klein is toch zelf de profetes van de tegenbeweging geweest, mede... Ik hoop niet dat zij na het zich verdiepen in het rampenkapitalisme het heeft opgegeven te denken dat een andere wereld mogelijk is. Niet alleen mogelijk, maar noodzakelijk.

21 september, 2007

Eigen zemel eerst


Zelfs het Vlaams Blok of Belang heeft meer noten op zijn zang dan de Nederlandse zogeheten Partij voor de Vrijheid. Het gezelschap zit nu bijna tien maanden op zijn plaats. Meestal is in zo'n ultrarechts genootschap na zo'n tijd toch al enorme heibel uitgebroken en vechten ze elkaar de tent uit. Het lijkt of deze partij niet alleen geen leden heeft maar ook geen Kamerleden. Volgens de peilingen zouden ze nog verdubbelen ook als er vandaag verkiezingen waren. Het moet hoe dan ook moeilijk zijn de boel bij elkaar te houden in dat geval, dat evenwel hopelijk niet zal voorkomen.

Niet tot mijn genoegen - maar genoegen en Nederlandse radio sluiten elkaar uit - hoorde ik de voorman van de club laatst op de radio. Nederlanders waren nooit goedgemanierd, maar in de Kamer werd toch een zekere stijl in stand gehouden. Nu is dit voorbij. Mocht je vroeger niet eens zeggen: "Wat de minister zegt staat op gespannen voet met de waarheid" - hamer hamer - nu is niets meer te dol voor de vertegenwoordiger van de witte querulantenklasse.

Een logo: eigen zemelvolk eerst - bij dezen plechtig aangeboden aan de Partij voor de Vrijheid..

20 september, 2007

Afrika onder schot


Steun aan concentratiekamp-monarchie Equatoriaal Guinea. Aanvallen in Somalië vanuit Djibouti. Hulp aan het leger van Mali dat oorlog voert tegen de Touareg. Ongetwijfeld wordt dit nomadische volk collectief voor terrorist uitgemaakt. Bases in Algerije, dat als het zijn democratische zin had gekregen een islamitische republiek was geweest.
Naast de oorlog bij volmacht van Ethiopië tegen Somalië heeft de VS meer bezigheden in Afrika, waarvan men zich kan afvragen waartoe ze dienen. Ter verzekering van de olietoevoer?
Voor een gedeelte van het geld dat aan de militaire omsingeling van Afrika wordt besteed zou de bevolking daar onderwijs en gezondheidszorg gekregen kunnen hebben.
Frida Berrigan maakt de balans op. De olieconnectie noemt zij niet als voornaamste reden.

19 september, 2007

Christelijke natie (n-a-t-i-e)

- Surveys show that the majority of Americans cannot name even one of the four Gospels, only one-third know that it was Jesus who delivered the Sermon on the Mount, and 10 percent think that Joan of Arc was Noah's wife. (Hey, at least they know that Noah was associated with an ark—or is that Arc?)

Some of the details reported by Prothero are funny in a perverse sort of way ("many high school seniors think that Sodom and Gomorrah were husband and wife"). Others are eye-opening. Prothero makes a convincing case for the claim that devout Christians are, on average, at least as ignorant about the facts of Christianity as are other Americans. Sixty percent of evangelicals think Jesus was born in Jerusalem; only 51 percent of the Jews surveyed made the same mistake. And things are not getting any better. As pollster George Barna reports, "The younger a person is, the less they understand about the Christian faith."
Bron.

Past bij de overtuiging van 62,8 % van de VS-ingezetenen dat Nicaragua, en 81,1 % dat Irak, en nu 74,6 % dat Iran een levensgevaarlijke bedreiging van de US of A is resp. was zonder dat de ondervraagden in staat zijn deze landen op een wereldkaart aan te wijzen. Dat laatste geeft niet, want meestal kunnen ze de VS zelf niet eens aanwijzen.

En veertig procent weet zeker dat de wereld zevenduizend jaar bestaat. Onwetendheid is macht, zoals Orwell zo scherpzinnig vaststelde. (Hij bedoelde het wel anders).

18 september, 2007

Traangas tegen monniken


De monnikenopstand in Birma heeft de mainstream media bereikt. Enige uitleg dat monniken in Birma ook maar gewone mensen zijn en over een jaar weer boer of timmerman kunnen zijn ontbreekt natuurlijk - maar het is wel belangrijk voor het begrijpen van de aard van de opstand en de reactie van het regime. Er is voor de machthebbers nu reden om bang te zijn.

Gukurahundi


Een jaar of tien geleden werkte ik aan een grote index over jaargangen van Keesings Historisch Archief. Wat mij over het land Zimbabwe opviel was dat er een soort binnenlandse oorlog met enorme slachtpartijen aan de gang was geweest, die zo goed als niet de dagelijkse krant in Nederland gehaald heeft - of de BBC World Service die ik voor wereldnieuws als standaard volg.

De hoofdredacteur vertelde mij dat er een waarachtige genocide gaande was geweest tegen de Ndebele. Er zijn zeker dertigduizend mensen vermoord in de jaren tachtig, de eerste jaren na de onafhankelijkheid dus, om geen andere reden dan dat ze Ndebele waren. Er was zelfs een naam voor de genocidecampagne, Gukurahundi, Shona voor: de vroege regen die het kaf wegspoelt voor de lenteregens.

De grote mediacampagne tegen Mugabe is op gang gekomen toen hij witte boerenbedrijven aanpakte, in 2000. Voor het opeisen van dit land was heel wat te zeggen geweest - het is onrechtmatig verworven in koloniale tijd - alleen, het had dan moeten gebeuren in 1980, bij de onafhankelijkheid - en deze was gebaseerd op een soort historisch compromis op grond waarvan de witte dictator Ian Smith nog een tijdje parlementslid kon blijven, onder andere. Twintig jaar later was onredelijk, zeker, zelfs als hij de boerderijen niet had uitgedeeld onder partijleden maar echt onder onterfde zwarten. Maar waar het mij om gaat: waarom nu wel media-aandacht, en in de jaren tachtig niet?
Het antword is vergelijkbaar met hoe Washington en andere centra omgingen met Saddam Hoessein: alles in orde zolang hij Iran aanvalt of de Koerden, maar aan Koeweit mag hij niet komen. Mugabe mocht de Ndebele uitroeien (dit is ook hervat in de nieuwe eeuw), maar van witte kolonialen blijft hij af.
Het is net als met Saddam: terecht dat hij onder vuur ligt, maar de meeste kritikasters hebben geen moreel recht om kritiek te hebben.
Het is nog een zegen voor Zimbabwe dat het geen olie heeft...
Een eerdere versie van het afgebeelde boek, schokkende beelden van Gukurahundi.

17 september, 2007

Uh-oh...


Als het goed gaat in de vrije markt wordt er winst gemaakt. En gaat het fout, dan mag de belastingbetaler ervoor bloeden."Obsceen," noemde een denktankdenker het op de BBC-televisie vanavond. Het is het neoliberale kapitalisme in één woord samengevat. NRC-Handelsblad laat een glunderende Wellink zien. "Gelukkig is het financiële systeem gezond," vindt hij, dus het kan allemaal geen kwaad, al kan er 1,2 biljoen verdampen.
Wat er nou zo gezond aan een systeem is dat 1,2 biljoen kan wegtoveren hoefde niet uitgelegd te worden. Het is gewoon zo. Gaat u maar rustig slapen.

Wereldarts

Nee, ook hier geen illustratie, dat hoofd wil ik hier niet hebben.

In Biafra besloot hij zich in te zetten tegen genocide in het algemeen. Vandaar zijn oproep tot kernoorlog tegen Iran.
Een carrière in kaart.

16 september, 2007

Droom en geld

Het bootje lag in een van de buitengrachten van Amsterdam, eigenlijk een kanaal. Het had een vooronder, langsbanken. Lief zat al te denken over de gordijnen voor de ramen. Wij hadden de eerste keus bij de aanbieders, want wij hadden ons eerst gemeld. En onze dromen gingen hun eigen gang. Varen naar alerlei binnenwateren, misschien wel buitenwateren. Het had een motor, de naam zouden we dan ook veranderen in MV Caroline. Even dachten we zelfs aan vrije radio uit het kombuis.
De dagen verstreken en wij vernamen niets meer. Als wij de eerste keus hadden, wat lette hen dan? Het geld kon ik wel versieren. Dus op zekere dag belde ikzelf maar.
"Ja, jullie hebben de eerste keus, en we verkopen het 't liefst aan mensen die er plezier van hebben en ik kon zien dat jullie dat zouden hebben. Maar de andere gegadigden boden over onze vraagprijs heen, dus daar moeten jullie weer overheen."
"Geen sprake van, wij zijn hier niet in de soek. En ik had oorspronkelijk niet de indruk dat jullie zo om geld verlegen zaten." Einde droom, einde plezier.
We hadden ons niet aan boord van een bootje bevonden, maar op geld.

14 september, 2007

Crisis? hoezo crisis?

Een crisis voor het Nederlandse liberalisme - zo wordt de zoveelste rel rond oud-gevangenisdirecteur Verdonk genoemd.
Van deze omschrijving gaat de suggestie uit dat de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie iets met liberalisme uitstaande heeft. Misschien zit er een enkele liberaal in - Ankersmit profileert zich als zodanig, maar die is geen politicus. Nederland heeft al jaren slechts één liberale partij, D66. En die is zo in crisis dat hij eigenlijk niet meer in crisis is. Ach, als ik hun reclamecampagne mocht doen - puur professioneel bekeken uiteraard...

13 september, 2007

Het grote gierensterven


Gieren dreigen uit te sterven op het Indische subcontinent, doordat vee gevoerd wordt met een medicijn waarvan ik de naam niet eens wil noemen.
De gier eet een dood dier, en nog een, dat is hun voedsel - het zijn geen roofvogels. Ze eten gezellig samen. En accumuleren het zogenaamde geneesmiddel en sterven aan ondermijning van de nieren.
Parsi's en Tibetaanse boeddhisten laten de lichamen van hun overledenen aan de gieren.
Door de gierensterfte nemen aasetende honden sterk toe, en daamee stijgt het risico van hondsdolheid.
Weer eens een ander rampenverhaal over de gevolgen van massamedicatie van landbouwhisdieren die niet ziek zijn. Wie gaat het opnemen voor de gieren?

12 september, 2007

Onder de toonbank

Het hoeft meen ik niet beklemtoond te worden dat de minister van onderwijs in Balkenende IV door geen verstandig mens serieus hoeft te worden genomen. Hij kan het columnisme ook in zijn nieuwe functie niet van zich afzetten.

Niettemin - Mijn kamp in de winkel, zoals Meindert Fennnema met de van hem zo bekende gretigheid ook bepleit (hij zal nog steeds wel lid zijn van GroenLinks, sapienti sat)? Het boek is zo als pdf van het internet te laden, kraait hij uit - en inderdaad, ik vond het al snel op een site waar ik niet had willen vertoeven, en voordat ik er op bedacht was belandde het op mijn desktop. Hoho - is het copyright niet vervallen aan de Nederlandse staat? De auteur is nog geen zeventig jaar dood dus hier valt iets aan te vechten.

Een goede dertig jaar geleden was er ook al sprake van het vrijgeven van de uitgave van dit boek. Een kameraad die zich verder voorstond op zijn materialistische wereldbeschouwing schrok hiervoor terug: "het is een demonisch boek." Het ging niet door op grond van bovenvermelde reden, en de uitgave van Ridderhof van 1982 heeft nooit op Nederlandse toonbanken gelegen. Ik heb het wel eens in een etalage in Leuven gezien, maar binnen een dagdeel was het verdwenen - waarom of waardoor hoef ik niet te weten.

Bij de beslist niet dubieuze uitgeverij Pimlico is het in het Engels te vinden. Toen ik voor het eerst in Turkije was, in 1992, lag Kavgam van A. Hitler, portret van de auteur op de kaft, in alle etalages van boekwinkels en op stalletjes - ook in de winkel van de kemalistische CHP. De enige winkel die het niet had was van islamitische signatuur. Vanzelfsprekend. Het was een vreemde gewaarwording dit boek zo volop te koop te zien in een land voor welks geëmigreerde inwoners zich in Nederland menige antifaksist inzette. Bij volgende bezoeken heb ik het niet meer aangetroffen, maar het is nog steeds volop leverbaar concludeer ik uit een korte zoektocht (voor dit soort kennis hoeft men tegenwoordig zijn huis niet meer uit).

Ik heb het in de tijd toen de Nederlandse herdruk echt gemaakt was meegemaakt. Man in leren jassie kijkt speurend rond in het Fort van Sjakoo en vraagt tenslotte zacht, met Amsterdams accent: hebben jullie ook Mijn kamp?
Natuurlijk niet! was mijn antwoord. Al kon ik achteraf bedenken waarom hij het vroeg: het was subversief, verboden, dus wie weet? Zo zal er ook tegen aangekeken worden door mensen die zich tekortgedaan voelen dat het niet te koop is in Nederland. De lerenjassiesman hoefde zelfs niet gewezen te worden op het extra onbehoorlijke van zijn vraag in de Jodenbreestraat! Subversief is subversief. Subversief zal het blijven tot 2015, moet het voor die tijd - als de rechten vervallen - vrijgegeven worden? Verboden te verbieden, nietwaar - maar op Turkse marktstalletjes, in Leuvense krantekiosken of - tja, waar dan ook in Nederland blijft het een dolkstoot ten aanzien van de nabestaanden van vervolgden en gesneuvelden. Laat het voor de mensen die het zo graag willen lezen maar een verboden vrucht blijven die zomaar op je desktop kan landen. Zelf heb ik dit voor sommigen zo felbegeerde boek meteen in de prullenmand gedeponeerd.

11 september, 2007

Mercy, mercy, mercy


Weather Report, natuurlijk - maar voor mij blijft Zawinul de man achter Cannonball Adderley's Mercy mercy mercy (ook Nancy Wilson's, Marlena Shaw's of de Everly Brothers' Mercy, zeker).
11 september zal nooit meer hetzelfde zijn. Het is vanaf nu ook de sterfdag van Joe Zawinul.

10 september, 2007

Wille zur Macht


Zij blikt naar de wolken. De wolken die dreiging voor haar volk uitdrukken, maar die ook vrijelijk hun gang gaan, hoogte symboliseren, snelheid soms en het voorbijgaande van het gevaar. Zij heeft de Wil tot Macht en die macht zal zij krijgen. Laat het aan haar over, dan komt het goed met dat gevaar.
In de reclamedisplay in de massaboekhandel komen de wolken waarnaar zij blikt meer tot hun recht.
Er is ook een boek waarin zij naar rechts kijkt, naar de wolken. Zij heeft het vaak over God, vaker dan de paus, want haar Volk heeft iets met God. Daar heeft Leni Riefenstahl toch niet van terug, geloof ik.

Het verbaast mij niets dat de verzendboekhandel die het adverteert meldt dat wie dit bestelde ook interesse had in Voor volk en vaderland.

09 september, 2007

Monnikenopstand in Burma

Monniken in het Birmese Pakokku hebben een elektronicawinkel kort en klein geslagen, omdat deze eigendom was van een agent van het regime. Er zouden ook militairen gevangengehouden zijn in het klooster. Het regime beticht de monniken ervan dat zij een opstand zoals in 1988 voorbereiden.
Er broeit wel iets, want de beschuldigingen variëren per dag. Soms zijn politieke vluchtelingen in de emigratie de schuld, dan weer Aung San Suu Kyi, nu weer monniken. Het lijkt toch wel alsof het regime wat bevreesd is.

Even tussendoor: dit is het duizendste bericht op dit weblog dat vijfentwintig maanden bestaat. De gemiddelde productie is dus eenvoudig uit te rekenen.

07 september, 2007

Straathoekgeschiedenis

Een leuke site, uit de hoek van de Society of Friends, met onder andere aandacht voor Gerrard Winstanley.
Er wordt op de site ergens een dode link gelegd naar mijn oude maat, mede-ambulant-wetenschapper Geert Lovink. Het meest in de lijn van wat de site aanbeveelt lijkt mij toch de site van Bilwet.

06 september, 2007

De echte pioniers


Aan de wijze waarop er geen maat (hahaha!) gehouden wordt in dit Wikipediastuk valt af te zien dat Ferry Maat in ieder geval een amechtige bewonderaar heeft. Het zij hem gegund. Zijn Soulshow bestaat 35 jaar en hij laat zich welgevallen dat hij pionier is op de Nederlansde radio met De Muziek.
Ik moet bekennen dat de Soulshow van Ferry Maat op RNI mij ontgaan is, laat staan op Hilversum 3 waar ik nooit naar geluisterd heb. De Soulshow moet begonnen zijn terwijl in het Engels op RNI op zondagavond Cloud Nine liep, van februari tot in oktober 1972, bij voorkeur gepresenteerd door Paul May - een baanbrekend programmma in zijn soort. Ik liet het licht uit in mijn kamer om in uiterste concentratie naar De Muziek te luisteren - eerst van negen tot twaalf, later tot elf uur.

Cloud Nine was het eerste solide langdurende soulprogramma op de Westeuropese radio, ook in de zeezendergeschiedenis. Maar het was beslist niet het eerste zwarte-muziekprogrammma op een Britse zeezender. Dit was All systems go van Mike Raven, op Radio Atlanta. Raven was een van de deejays die niet meeging bij de fusie tussen Caroline en Atlanta in juli 1964. Hij verhuisde naar KING Radio, wat later Radio 390 werd, en hij was bepaald niet op zijn plaats daar - maar hij bleef consequent De Muziek toegewijd. En Caroline kreeg zijn vrijplaatsje voor de originelen van de door Britse bandjes gespeelde muziek in de vorm van Downbeat tussen 19 en 20 uur, later beperkt tot het weekeinde en gepresenteerd door Mike Allen, die er allengs een jazzprogramma van maakte. R&B en soul kregen hun deel verder op Caroline en de andere stations - in de begintijd van John Peel op London was zijn programma in het weekeinde ook aan soul gewijd.
Maar goed, de Britten. Hoe zit het met Nederland?

Volgens dit verhaal is Harry Knipschild op het idee gekomen de Muziek op Veronica te introduceren en is hij er zelf zo als presentator terechtgekomen, Ook Joost de Draaijer presenteerde regelmatig de Rhythm&Blueshop. Acht jaar vóór Ferry Maat. En ik kan er niet voor instaan dat de echte eerste niet toch Pete Felleman geweest is, die nog korte tijd bij Hilversum 3 programma's heeft gemaakt. Dit was weliswaar nadat Veronica ermee begonnen was, maar ruim voor Ferry Maat - we kunnen de man achter het Nederlandse Motown en Chess toch niet overslaan?

En dan hebben de zuidelijke Nederlanden hun pendant van het Engelse northern soul in de vorm van popcorn - een aanduiding die ik tot voor kort niet kende en die mij maar matig bevalt, maar scene is scene - deze dateert uit dezelfde tijd als de northern soul. Niet zo gek als men bedenkt dat de mainstream popmuziek van die dagen vooral bedoeld was om te beluisteren vanuit de kussens, met joint bij de hand, en zeker niet om op te dansen. Enfin, ook deze scene was er eerder dan Ferry Maats Soulshow.

*


De roffel, het aanzwellende orgeltje - de eerste maten van Mo' onions van Booker T & the MG's brengen mij terug op zondagavonden in een tot studio omgebouwde kamer op de roemruchte Zilverberg, de Soulsquad op RVZ 95,5, naar mijn gevoel het meest prestigieuze programma dat ik verzorgd heb. De brigade bestond verder - niet geheel gelijktijdig - uit Pieter Buijs (Frits van Egters), Peter Bartlema, Ruben Mooijman (Ruud van Delft) en Hans Diepstraten (Johan Alverman). Alleen van de laatstgenoemde weet ik dat hij, samen met Harry van Vliet, nog voor De Muziek werkt.
Voor dit vaste radoprogramma dat van 1985 dateert deed RVZ al veel soul in zijn programma's en was het 't hoofdingrediënt of een belangrijk onderdeel van draaiavondjes in zalen. Soms nog wel eens ondankbaar werk - mij blijft de scène bij waarbij Van Egters trots zijn singletje Tainted love van Gloria Jones draaide en prompt commentaren kreeg: wat is dit voor ***versie? De mensen wilden de witte cover van Soft Cell horen. Het huilen stond hem nader dan het lachen. Het was paarlen voor de zwijnen werpen. Waarmee maar gezegd wil zijn - het is altijd pionierswerk en dat zal het misschien ook altijd blijven. In 1964, in 1972, in 1985, in 2007...
Ik ben nog in afwachting van de genezing die mijn eigen - eh - pionierswerk weer mogelijk moet maken.


Luister naar Gloria Jones, let maar niet op het filmpje. Het nummer is juist zo tijdloos goed, ik wist niet eens dat het uit 1964 stamt. (Als er in plaats van een YouTube-testbeeld een wit vlak is, daar op klikken... Het is mij even niet duidelijk waarom die embedding zo vreemd werkt)

Monniken als oproerkraaiers


The soul of a people, een lofzang op het Burmese boeddhisme van Harold Fielding Hall - herdrukt in Thailand en nog beperkt leverbaar - en vertaald door Felix Ortt als De ziel van een volk door H. Fielding. Het is een oriëntaliserende lyrische schets van de vredelievendheid van een volk dat inmiddels vertrapt werd door de Britse kolonialen (ook dat beseft Fielding). Bedelende monniken die rijkelijk voorzien worden door de bevolking waaruit zij tenslotte voortkomen: men is maar een bepaalde periode monnik.
Mijn kennismaking met deze lyriek vond plaats na de opstand en de bloedige onderdrukking ervan in 1988. Hoezo, zachtmoedigste volk ter wereld?

Hoe het ook zij, er broedt beslist weer opstandigheid in Burma dezer dagen. En opvallend zijn de berichten over monniken in Pakokku die demonstreren tegen het regime en die met schoten in de lucht uiteengedreven zijn. De huidige opstandigheid in Burma heeft als aanleiding een probleem dat wereldwijd een rol zal gan spelen: forse stijging van brandstof- en [als gevolg hiervan] van voedselprijzen.
De bedelnap moet wel gevuld kunnen worden...
Het is nog te vroeg om te beoordelen of deze nieuwe ronde van verzet een nieuw "1988" wordt.

Een van de slordige vier miljoen

Riverbend heeft Irak verlaten.

05 september, 2007

Anarchisten voor Belgische eenheid


Foto van de muur van het kerkhof van de Parkabdij in Heverlee. Een land waar anarchisten het moeten opnemen voor het behoud van - de staat. Omdat het alternatief al helemaal niet wenselijk is. Rechts hiervan staat: Leve België.

04 september, 2007

De toekomst ligt in het verleden


Camus laat zijn romanfiguren onbekommerd met de tram door Algiers rijden. De vanzelfsprekendheid waarmee de trams zich door een Franstalige omgeving bewegen bepalen zijn verhalen sterk in de tijd.
In 1959 waren er nog twee lijnen die de onafhankelijkheid van Algerije niet gehaald hebben.
Foto's van de nadagen met het verhaal over de exploitatie. De tram verdween in het heetst van de onafhankelijkheidsstrijd, herstel zou niet goed denkbaar zijn geweest in de tijd van de burgeroorlog. Blijkbaar is het nu mogelijk een geheel nieuw lijnenstelsel te ontwikkelen waarvoor de werkzaamheden zijn begonnen. De toekomst van het vervoer in Algiers ligt in het verleden, toen het een tramstad was.

03 september, 2007

...je hebt gelijk


Ik ben hier gelukkig geweest, drong tot mij door, terwijl ik voor de laatste keer naar dat ene huis liep. En tegelijkertijd, met dit besef, drong het tot mij door: voorbij, voorbij en o voorgoed voorbij. Wat iedere stap nadrukkelijker en definitiever maakte. Op het Keizer Karelplein zag ik dat Jeroen, een anarchist die ik hier had leren kennen, voor mij uitliep, maar mijn hoofd stond er niet naar hem in te halen en aan te spreken. Zag hij mij en reageerde hij bewust niet? Het maakte mij niet vrolijker.

In de echte actiejaren was ik verbonden aan waarschijnlijk de meest Nijmeegse Amsterdamse studentenactiegroep. Deze had een Nijmeegse zuster-(broeder?)organisatie waar regelmatig contact mee werd onderhouden. Sponti's, was de categorie waarin wij geloof ik vielen. Nijmeegse meisjes die mij lachend vroegen om "leuk" te zeggen, want dat vonden ze leuk, de manier waarop wij "leuk" zeiden - ik gebruikte het woord niet zo vaak dus zij vroegen het aan de verkeerde.

Tegen de zomer van 1976 was het afgelopen. Een goede twee jaar later had ik een spoorrelatie met een Nijmeegse studente met wie ik de jaren zeventig uitgevierd heb en toen kwam het ogenblik waarmee ik opende.

Allerlei lieux de mémoire van mij bestaan eenvoudigweg niet meer. De Bisonbaai is geregulariseerd tot een geadverteerde recreatieplaats. In de Ooijpolders struikel je over de mensen op zondag. De Benedenstad is begaanbaar (in die tijd kon je er niet komen, waarmee de stad ook geheel van de Waal afgesloten leek). De SUN is weg naar Amsterdam. De Oude Mol heet anders. De danscafés met vogelnamen zijn voorzover ik kan overzien allemaal weg. De melkfabriek van Lent is vervangen door prettige woningbouw. In De Feeks kan ik gewoon binnenstappen.

Toch - mijn Nijmegen. Doordat mijn schoonouders er een paar jaar hebben gewoond, zo'n vijftien jaar geleden, is de stad nader definitief toch weer van mij, van ons, geworden. En ook dan verdwijnen er geliefde plaatsen, zoals O42. Maar we strijken er zeker een keer per jaar neer, tot verbazing van - eh - mijn uitgever die zich afvraagt wat ik in dit deprimerend oord kom doen.

Tja, wat ik er deprimerend aan kon vinden is royaal overwonnen, maar dat bedoelt hij waarschijnlijk ook niet. Nijmegen is wat kleinsteeds, al is het niet zo klein naar Nederlandse maatstaven. Maar ik denk dat het met de SUN en Te Elfder Ure, de Socialistische Studentenbonden en het een en ander dat in de reclamepraat voor de tentoonstelling in Het Valkhof genoemd wordt, juist is de stad de hoofdstad van de Nederlandse jaren zeventig te noemen, met een knipoog over het graf heen naar Walter Benjamin. Dit hoofdstadaspect bereikte zijn hoogte- en eindpunt met de komeetachtige politieke loopbaan van Nijmeegs student Pim Fortuijn (voor links en rechts waarschijnlijk een reden tot lichte gêne). En is het nu tijd voor nabeschouwing? De nabeschouwing bestaat uit het volvoeren van wat toen op de agenda stond - ik weet niet of ik de tentoonstelling zal zien maar voor mij hoeft zij ook niet: de seventies van Nijmegen, dat is wat mij betreft voor altijd nu.

Mijn Nijmegen...


Van de site van Museum Valkhof:

Seventies in Nijmegen, 10 krejatieve aksiejaren

Vanuit een sluimerend bestaan als middelgrote provinciestad wordt Nijmegen als een Doornroosje door de tijdgeest van de jaren zeventig wakker gekust. In besloten kring broeit van alles, er ontstaat een creatieve energie bij allerlei groepen. De vrouwenbeweging, het feminisme, de flikker- en pottenbeweging, alternatieve woonvormen, new age en het politiek activisme onder studenten nemen al snel een hoge vlucht. Ook het katholieke erfgoed wordt door de vernieuwingstheologen flink opgeschud.

Een Vietnam-aksiewand, films over het Nijmeegse studentenprotest, video-interviews met o.a. Koos van Zomeren en Paul Scheffer, maar ook pamfletten en affiches, (kunst)objecten en een spirituele ruimte zorgen voor een feest der herkenning.

Tegendraadse universiteitsstad

Meestal wordt het imago van Nijmegen vooral bepaald door de groene ligging en het onverslijtbare etiket van de gezellige Wandelvierdaagse. In de tentoonstelling staat de gedrevenheid en creativiteit van een tegendraadse universiteitsstad in een turbulent decennium centraal. In menig opzicht kan Nijmegen in de jaren zeventig worden beschouwd als ‘modelboerderij’ voor de rest van Nederland. De expositie geeft een kritisch beeld van een stad en een mentaliteit, van creatieve cultuur en tegencultuur die veel dynamiek en bewustzijn hebben opgeleverd.

Experiment, democratisering en politisering

De Waalstad stond landelijk bekend vanwege het experiment, democratisering en politisering. De sfeer was geëngageerd en bevlogen, vaak met een ludieke inslag. In koor werden protestliederen gezongen tegen de Vietnam-oorlog en de kernenergie. Folkmuziek, jeugd- en straattheater waren geliefde cultuuruitingen. Poppodium Doornroosje, vrouwencentrum De Feeks, Tejater teneeter, Café De Plak, het Filmhuis, politiek-cultureel centrum O’42, straatmuziekgroep Kladderadatsch, de Antiautoritaire krèche, de Gastarbeidwinkel en de Socialistische Uitgeverij Nijmegen (SUN); het zijn slechts enkele van de vele beeldbepalende initiatieven uit de Nijmeegse jaren zeventig.