Voor een onrealistisch (gematigd) links

 

Dit stuk heeft vragen opgeroepen en natuurlijk, in combinatie met de bloemlezing waarin een poseur eerste klas even herinnerd werd aan zijn zogenaamde onpartijdigheid, die met betrekking tot de oorlog tegen Oekraïne natuurlijk nooit onpartijdigheid inhoudt, maar partij kiezen voor het fascistische regime in Moskou. Nu is een van de onnozele leuzen van andere poseurs “Vuur en vlammen voor iedere staat”, maar in de praktijk is geen partij kiezen altijd partij kiezen, voor de macht.

Vuur en vlammen voor iedere staat. Hoe kom je er ook eigenlijk op als je nou werkelijk wel over je eerste jeugd heen bent (niet lijdt aan een Peter Pan-complex zoals Kees Stad)? Wat is “staat”? Hoe steek je die in brand? Hoe zullen de jonge kleinburgers van nu daar over luttele jaren over denken?

Er zijn drie gelegenheden geweest waarbij anarchistische milities strijd gevoerd hebben: de Mexicaanse revolutie, Oekraïne (Machno wordt dan altijd genoemd) en het bekendste en zwaarstwegende geval: Spanje. In geen van deze gevallen ging het gevecht tegen “de” staat. Een eventuele overwinning zou geleid kunnen hebben tot een vorm van zelfbeheersocialisme als er niet de buitenwacht bij betrokken was geweest: de VS, Rusland, Duitsland/Italië/USSR.

De revolutie ligt aan de horizon, het is niet de eerste keer dat ik het schrijf.

En intussen? Voor mijn schuldbekentenis als gematigd links liet ik in gedachten de solidariteitsacties waarmee ik mij heb beziggehouden, vooral, moet ik toegeven, in de rode jaren zeventig. Biafra. Bangladesj. De Six Counties. Chili. Palestina. Oman. Spanje. Oost-Timor. Wat het dichtst in de buurt kwam van Het Anarchistisch Ideaal, als er zoiets is, was Portugal ’74-’76. Ook daar sloeg het zwaarste staatsapparaat, het leger dat eerst de revolutie had gefaciliteerd, toe. Ik vergeet vast iets en over daarna heb ik het maar niet eens. Hoewel ik persoonlijk denk te verklaren waarom ik besef “gematigd links” te zijn ga ik er geen politieke autobiografie van maken.
Maar “vuur en vlammen voor elke staat” is toch iets anders.
(Moet ik “de Nieuwmarkt” ook noemen? Zo dicht bij huis, ik heb er zelf lang gewoond).

Het activisme van die rode jaren, de naam suggereert het alhaast, speelde zich af in de schaduw van een sterk parlementair links. Een grote PvdA, die ook de kern van de regering-Den Uyl was. PPR. PSP. D’66 ging toen ook nog voor links door, je aarzelt het te zeggen. De CPN, in veel gevallen de grote tegenstrever. Dat parlementair links is zo goed als weg, een potentiële actieve aanhang verweesd achterlatend. (Zie What’s Left). Zonder parlementair links geen levensvatbaar buitenparlementair links. En omgekeerd, zeker.

Joop den Uyl vond heel bromberig dat het buitenparlementaire links het zich maar makkelijk maakte. De wederzijdse gebondenheid zie ik pas nu in. En het is waar dat PvdA en GroenLinks een eind naar rechts op het spectrum zijn geschoven, en eigenlijk bedoelde ik dat te zeggen:

• Het is nu onrealistisch links om te stellen dat de nutsbedrijven, van openbaar vervoer tot posterijen in gemeenschapshanden – en dus in de huidige omstandigheden: de staat – horen te zijn.
• Het is nu onrealistisch links om te vinden dat zoiets als bijstand, werkloosheidsvoorziening, oudedagsvoorziening, ziektekostenvoorziening op behoorlijk niveau bij een beschaafde politiek horen.
• Het is nu onrealistisch links om een snelle energietransitie voor te staan.
• Het is nu onrealistisch links om de hoe dan ook koloniaal verworven rijkdom van een land als Nederland in te zetten ter ondersteuning van zwaargetroffen landen “in het zuiden” (in de jaren zeventig zei men nog “derde wereld”).
• Het is nu onrealistisch links om vluchtelingen beschaafd op te vangen en ze niet aan de “rand van Europa” te laten verdrinken.

Wat onrealistisch links heet was nog niet zo heel lang geleden niet eens per se gematigd links. Er bestond ook nog zoiets als gematigd rechts dat niet zo ver van gematigd links afstond.
En “gematigd links” gebruik ik ook ter afscherming van het muggenzwermpje dat overloopt van begrip voor Poetin, zoals in bovenvermelde bloemlezing genoemd. Blijkbaar kwam het citeren hard aan voor wie zwelgt in quasi-anarchistisch zelfbeeld, klaar om dolken in de rug te steken van echte anarchisten in Oekraïne en Rusland in het bijzonder en Oost-Europa in het algemeen. Al dan niet achter de rug van Noam “kies voor het kleinste kwaad: de Democraten” Chomsky. Blijkbaar ben je dan extreem links.

Dan ben ik maar gematigd links, hoe onrealistisch ook.
Het zij zo.

– Afbeelding: Door Mediateca INAH – https://mediateca.inah.gob.mx/islandora_74/islandora/object/fotografia:445507, Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=103578397

En dan weet je het plotseling: je bent gematigd links

 

Het was een weelde waarvan we niet konden beseffen dat het dat was. Buitenparlementair (ook wel apartidair) links kon betrekkelijk groot zijn bij de gratie van een behoorlijke parlementaire vertegenwoordiging van links. Ik denk hierbij vooral aan de zogenaamde rode jaren zeventig, maar het gold – zeker op cultureel gebied – ook in de jaren tachtig. Er waren trouwens verbindingen tussen bijvoorbeeld anarchisten en de PSP, de PPR, ook nog met de PvdA en in de begintijd zelfs met D’66.

Maar parlementair links hield op te bestaan. PSP, PPR, CPN en EVP werden samen een grijze gehaktbal die zich om marketingredenen GroenLinks noemt. Er was een tijd dat de jongerenclub daarvan nog rechts van de partij als geheel stond. Inmiddels is dat niet meer zo maar maakt het nog veel uit? Al voordat de PvdA zogenaamd de ideologische veren afschudde was de partij die kwijt. Mijn makkers van Bilwet schreven het al: socialisme is perfect mogelijk, maar de socialisten willen het niet (meer, kan men er aan toevoegen). En dat D’66 deel uitmaakte van parlementair links was al in 1982 definitief voorbij.
De SP was, of is misschien zelfs nog een beetje, actiepartij, maar dan wel ter meerdere glorie van de partij. Het is bijna gênant te denken dat ze deel uitmaakt van parlementair links. Maar het maakt ook niet veel uit. Als we grootmoedig SP en nieuwkomers PvdD en BIJ1 meetellen komt parlementair links in Nederland nu uit op – 33 zetels. Dat is nog een stuk minder dan de PvdA alleen had in 2012.

En ja, dat kiezerskrediet is verkwanseld. En komt het nog goed?
Laten we even eerlijk kijken What’s Left van wat men buitenparlementair links kan noemen. Dan blijkt dat het angstwekkend klopt. Het stelt nog minder voor. Er is geen schaduw van een parlementair links waarin men zich kan profileren als linkser dan zij. In deze dagen, die doen denken aan die van de Spaanse Burgeroorlog, valt ook nog eens het chomskyaanse zogenaamd anti-imperialistische vertoog op. De overval op Oekraïne is “uitgelokt” en wel door “de NAVO”, en de NAVO, dat is “Amerika”.
Dat Rusland de Sowjet-Unie niet is en dat de USSR NOOIT het Vaderland aller arbeiders is geweest, maar het Russische imperium in een rood jasje, is een ongewenste waarheid.

Bijna alle sites die we bij Krapuul oorspronkelijk “bij de buren” noemden en waarvan we onbeschroomd broeder-/zusterlijk stukken overnamen zijn op de pro-Poetintoer. Chomsky in zijn gênante nadagen wordt de hoogte ingeprezen.
Het voelt eenzaam, dat niet meejuichen. Niet kiezen voor (1936/37 even in gedachten) Moskou, in de wetenschap dat Oekraïne allesbehalve een volmaakte democratie is, maar altijd beter dan het Rusland van Poetin. Dat bovendien op genocide uit is, naar steeds duidelijker wordt.

Tijdenlang dacht ik dat ik wel op de uiterste linkerflank stond. Maar als het extreemlinks is om malle leuzen voor actie te laten doorgaan. Als het extreem- of zich noemend radicaal links is om de anti-imperialist uit te hangen, en imperialisme, dat is de VS en niets of niemand anders.
Dan ben ik gematigd links.
Amen.
Misschien ben ik dat dan altijd wel geweest.
Nogmaals, het zij zo. De belijdenis doe ik nog wel eens apart. Of misschien niet.

– Het hoefijzer is ontleend aan het weblog van Lothar Birkner, die mij aan het denken heeft gezet. “Gematigd links” staat verder af van “gematigd rechts” dan “extreemlinks” van “extreemrechts”.

Het hardnekkig vasthouden aan een laatste Britse kolonie

 

Het boek ligt prominent in de etalage van een zelfstandige Londense boekhandel, geen “alternatieve” zoals Housmans of Freedom. De laatste kolonie, welke zou het zijn? Simon Winchester heeft er een stel bezocht voor zijn boek Outposts, ook verschenen onder de titel The sun never sets. Want de officiële restjes van het Britse Rijk dat in de eerste atlas waar ik mee kennis maakt een groot deel van de wereld lichtroze met een naar de linkeronderhoek gericht diagonaal wit streepje tussendoor. Soms met een witte rand op de kaart, dan was het een namens de VN door Groot-Brittannië bestuurd land dat “uiteraard” nog lang niet aan onafhankelijkheid toekwam.

Tot als door een enorme golf die onafhankelijkheid er wel kwam, India/Pakistan, Burma en Indonesië waren de voorbeelden die er voor zorgden dat de kleuren op de kaart drastisch veranderden.
Met sommige onderhorigheden was of is Groot-Brittannië niet royaal. De onafhankelijkheid van Mauritius werd getraineerd tot 1968.

Het is tussendoor wel interessant te vermelden dat Mauritius – jawel, vernoemd naar prins Maurits van Oranje-Nassau – onbewoond door mensen was, tot de VOC geroofde mensen van Madagaskar inzette als slaven.
Onder Frans bewind bleef dit zo, de Britten hebben de slavernij tenslotte afgeschaft en het eiland werd verder bevolkt met contractarbeiders uit Brits-Indië die allengs de meerderheid van de bevolking gingen uitmaken.

Aan de onafhankelijkheid van Mauritius ging forse chantage vooraf. Het Britse koloniale bewind had – op verzoek van de regering van de VS – de bij Mauritius horende Chagos Archipel afgescheiden tot een nieuwe kolonie, het Britse Indische Oceaan Territorium (BIOT). Al vanaf 1964 beoogde de Labour-regering onder Wilson er een VS-basis in te laten richten. De VS eisten om redenen die eigenlijk niet bekend zijn dat de archipel onbewoond zou zijn. Blijkbaar zouden er dingen gebeuren die het daglicht minder verdroegen (dat bleek later te kloppen).

De bedoeling van het koloniale bewind was de beoogde premier van Mauritius bang te maken met hoop. Mauritius wordt onafhankelijk, maar dan zonder de bijbehorende Chagos Archipel.
Geheel tegen resolutie 1514 van de VN te kunnen, die het recht van alle volkeren op zelfbeschikking erkende en het opdelen van koloniale gebieden verbood. Op de achtergrond van de resolutie moet de door de Belgische kolonialen aangestuurde verkruimeling van de officieel voormalige kolonie Kongo gespeeld hebben (waarmee het nooit [meer] goed gekomen is, maar dat is weer een geheel ander verhaal).

Resolutie 1514 kan in stelling gebracht worden tegen de afscheiding van BIOT van Mauritius. Mauritius heeft de herkolonisering van dit gebied nooit geaccepteerd, en terecht.
De grootste leugen van het koloniale bewind, Labour of Tories, het maakte niet uit, is dat de eilanden niet “permanent” bewoond waren. Alsof de bewoners een soort toeristen waren of seizoensarbeiders. Op het koloniale ministerie omschreven als “some birds” [sixties-jargon voor “meisjes”, en natuurlijk kent de archipel een grote rijkdom aan zeevogels] en “some Men Fridays [naar Robinson Crusoë]”. Schaamte over het racisme was er totaal niet.

Er was noodzakelijk handelsverkeer tussen Mauritius en de afgelegen eilanden. Het bestaan aldaar werd en wordt aangeduid als paradijselijk, door de bewoners, maar niet alles was voorhanden.
De manier om de eilanden te ontvolken was te zeggen dat er geen boot terug ging. Zodat de eilanders (de eigen naam voor de bewoners is Îlois) plotseling verkommerd en ontheemd achterbleven op hoofdeiland Mauritius.
De laatste bewoners zijn openlijk zonder meer gedeporteerd (“Het eiland wordt gesloten”), slechts enkele bezittingen mochten worden meegenomen en zeker niet de honden. Die werden afgemaakt, vergiftigd met strychnine en verbrand waar de bewoners nog bij waren. Zo werd hun extra schrik aangejaagd.

Amerikanen zijn diepgevoelige mensen. Bij de basis op Diego Garcia is een speciale begraafplaats voor honden. Voor de honden van de koloniale bezetters uiteraard.

Liseby Elysé-Bertrand, de spilfiguur in The last colony is hoogzwanger als zij in 1973 gedeporteerd wordt. Het kind komt dood ter wereld.
Elysé blijft op Mauritius wonen, haar later geboren kinderen trekken naar Engeland. Alle Chagossianen en hun nazaten willen naar hun geboorteland terug. Phillippe Sands, advocaat op het gebied van internationaal recht, gaat in jaargangen na hoe het recht van Chagossianen en Mauritius als hoofdeiland waarbij de archipel hoort door de Britse kolonialen tot op heden worden gedwarsboomd. Dat Mauritius inmiddels heeft ingestemd met het voortbestaan van Camp Justice, zoals de VS-basis fijnzinnig genoemd is, maakt niet uit. De nieuwste truc is het tot zeereservaat benoemen van de oceaan rond BIOT. Zo fijngevoelig en milieubewust… Afgewezen in internationale rechtszitting, maar de Britse regering houdt vol.

Camp Justice is gebruikt als basis voor bombardementsvliegtuigen die Irak bestookten. Het is ook tussenhaven geweest voor “harde ondervragingen”(marteling dus) van al dan niet vermeende terroristen.

Het Britse koloniale regime heeft wat geld ter beschikking gesteld aan de gedeporteerde Chagossianen, en meent dat hiermee de schuld wel vereffend is.
Als troost mogen geselecteerde gedeporteerden af en toe op heritage visit (dit soort typisch Engelse hypocriete taal is moeilijk te vertalen). Liseby Elysé kan in de enkele toegestane uren de kerk, haar oude huis, de begraafplaats bezoeken. Daken zijn er niet meer. Veel is overwoekerd in die decennia (nu vijftig jaar).

Het Internationaal Gerechtshof verklaart in 2019, dus ruim vijftig jaar na de afscheiding van BIOT, dat deze afscheiding illegaal is. De uitspraak wordt bevestigd in een resolutie van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.
De internationale rechtsorde zal Westminster aan de reet roesten, tenzij het uitkomt. Er is nog geen enkele stap gezet om de afscheiding ongedaan te maken. (De enige politicus van belang in Engeland die zich uitdrukkelijk tegen de afscheiding heeft uitgesproken is Jeremy Corbyn. Een van de redenen waarom die beslist weggewerkt moest worden.)

Op haar recente heritage visit is Liseby blij en optimistisch. Zij vertrouwt er op dat het goed komt.
In haar langdurig-tijdelijk huis op Mauritius hangt een portret van Elizabeth II aan de muur. Liseby heeft een zwak voor haar.
We kunnen met een gerust hart zeggen dat de gevoelens niet wederzijds waren.

Ik zie dat The last colony gelijktijdig in Nederlandse vertaling is verschenen. U heeft geen excuus voor uw onwetendheid, als u hier nog niet erover op Krapuul of alhier gelezen heeft.

 – Bibliografische gegevens naar het boek in mijn bezit:
Philippe Sands, The last colony – a tale of exile, justice and Britain’s colonial legacy. London: Weidenfeld & Nicolson, 2022. 208p.

Het kleinburgerlijk neo-anarchisme

 

Een klein stuk vertaald van een artikel van Mark Fisher uit 2013 dat de plaats en de tijd waarin het geschreven is weerspiegelt. De nieuwste links-academische interesses zijn er nog niet in te vinden. En ja, in Groot-Brittannië is het klassebewustzijn veel sterker en duidelijker uitgedragen dan in aartskleinburgerlijk Nederland. En wat de parlementaire linkervleugel (de sociaal-democratie in feite) heeft bereikt is altijd in coalitieverband geweest.

Maar ik hoor de parmantige gideonsbende tegen talrijkere mededemonstranten al roepen: “Wie heeft ons verraden? Sociaal-democraten!” Een uit Duitsland geleende toverspreuk ook nog eens (in het Duits rijmt het tenminste).

Met neo-anarchisten bedoel ik beslist niet anarchisten of syndicalisten die bij daadwerkelijke organisatie op de werkplaats betrokken zijn. Ik bedoel eerder zij die zich identificeren als anarchisten, maar wier betrokkenheid in politiek nauwelijks studentenpolitiek en bezettingen overschrijdt, en commentaar geven op twitter. Neo-anarchisten komen gewoonlijk uit de kleine burgerij, zoniet uit zelfs meer bevoorrechte klassen.

Ze zijn ook in overstelpende mate jong: in de twintig of ten hoogste begin dertig. Neo-anarchisten hebben niets anders dan kapitalistisch realisme meegemaakt.  Toen de neo-anarchisten tot politiek bewustzijn kwamen – en dat is voor velen van hen zeer onlangs, merkbaar aan de lompe zelfvoldaanheid die ze soms vertonen – was de Labour Party een Blairite huls geworden, die neoliberalisme met een kleine dosis sociale rechtvaardigheid doorvoert. Maar het probleem met het neo-anarchisme is dat het gedachteloos dit moment weerspiegelt in plaats van een mogelijkheid tot ontsnappen te bieden. Het vergeet, of is zich echt niet bewust, van de rol van de Labour Party bij het nationaliseren van belangrijke industrietakken en nutsbedrijven of bij het oprichten van de National Health Service. Neo-anarchisten zullen stellen dat ‘de parlementaire politiek nooit iets heeft veranderd’. of dat de ‘Labour Party altijd nutteloos is geweest’ terwijl ze protesten bijwonen over de NHS of klachten retweeten over het afbreken van de verzorgingsstaat. Er is hier een vreemde impliciete regel: het is in orde  te protesteren tegen wat het parlement heeft gedaan maar het is niet goed om het parlement in te gaan of de massamedia om van daar verandering teweeg te brengen. De gangbare media moet men verachten maar er moet naar BBC Question Time gekeken worden om er over te klagen op twitter. Het streven naar zuiverheid gaat onmerkbaar over in fatalisme; men kan maar beter op geen enkele wijze besmet worden door de corruptie van de hoofdstroom, het is beter nutteloos “verzet te bieden” dan het risico lopen je handen vuil te maken.

h/t: Harriet Bergman,

waarvan deze passage overgenomen, in de geest van bovenstaande:

 Cursed cancellations, een instagram account die linkse infighting en cancelculture op de schop neemt, wijst er op dat het vooral ‘body positive gluten vrije cupcake bakkers’ zijn die gecancelled worden door links. Binnen de bubbel moet er een zuivere, pure lijn zijn. Pas als we alle ongure elementen weggejaagd hebben, kan de revolutie starten…

Amnesty, het zij zo

 

Het Biafra Actie Comité had bij de genade Gods via de Hervormde Jeugdraad Amsterdam kantoorruimte gekregen. Dominee Guus Prast was lid, en ik vermoed dat ook ds. Ernst Stern er bij betrokken was. *)
Op 15 januari 1970 capituleerde Biafra voor het Nigeriaanse leger. De quick kill waar Westminster op gerekend had, had bijna drie jaar geduurd.
Het comité had voor een verloren zaak gestreden en onze nieuwe bezigheid was zoveel mogelijk op afstand te bezien of de voedselvoorziening aan het moedwillig uitgehongerde land op gang kwam. Dit gebeurde al spoedig onder de naam Werkgroep Nigeria.

Maar een eigen kantoorruimte voor een verloren zaak was op den duur niet houdbaar. De Jeugdraad liet ons de ruimte delen met het zich tot een professionele organisatie ontwikkelende Amnesty International. Wat in de praktijk neerkwam op het delen met Lidy Horowitz, een vrouw met een ongelooflijke inzet die ook als het zo uitkwam hulp aan ons comité met zich meebracht.
Bij haar verscheiden verneem ik dat zij de afdeling van Amnesty in Nederland heeft opgericht. En van dat verscheiden moet ik vernemen via een stuk in de Volkskrant van zo’n drie jaar geleden.

Lidy is tot kort voor haar einde vrijwilligster geweest voor Amnesty, nooit betaalde kracht. Haar overlijden was geen nieuws op de site van de club. Te druk met mensenrechten, neem ik aan. Om de joodse formulering even te lenen: moge haar gedachtenis tot zegen zijn.

Na de episode van samenzijn op kantoor werd ik in mijn georganiseerd-anarchistische tijd op een andere manier geconfronteerd met Amnesty. Het zwijgen over de misdaden van het bezettingsleger in de Six Counties, inclusief en voor Amnesty bovenal: het buitengerechtelijk interneren van bij voorbaat tot verdachten verklaarden, te beginnen in augustus 1971. En via een Ierse kameraad de inzet voor een opgesloten klokkenluider (zo zegt men het nu) aangaande oorlogsmisdaden van het Britse leger in het voor zijn onafhankelijkheid vechtende “protectoraat” Zuid-Jemen. We hebben hem vrij gekregen.
Amnesty was (en is) niet International. Het is een Engelse quasi-nongouvernementele organisatie.

Maar de afgelopen latere decennia waren nu eenmaal die van het schuivende Overton-venster: een liberal, eigenlijk door-en-door D’66-club als Amnesty diende in doorsnee als kompas voor mensenrechten in het algemeen. We hebben hier nogal wat persberichten overgenomen en soms oproepen tot het tekenen van petities.
Een jaar of tien geleden nam Amnesty het nog op voor Pussy Riot, iets wat ik toen verdacht vond (Zelfkritiek! Ik ga het spoor op het net niet verwijderen). Maar 24 februari 2022 hoort voor iedereen buiten Rusland als keerpunt aangemerkt te worden, en wie dat niet doet mag wat mij betreft (en mij niet alleen) als fout bestempeld worden. Dag Noam Chomsky, dag Roger Waters, dag Jeremy Corbyn – en dag Amnesty “International”.

Ik zou er veel meer over kunnen schrijven en dat zou nog veel persoonlijker worden dan bovenstaande alinea’s met herinnering aan meer dan een halve eeuw geleden. Want mijn band met Amnesty gaat verder. Maar ik doe het niet.

Weer kan iets van de lijst van liberals weggestreept worden, na de nepneutraliteit ten aanzien van Oekraïne waarover ik op Krapuul al allerlei geplaatst heb. Voor de zekerheid nog eens: hier, hier, hier en hier.

Kameraad van jaren her Lidy die onvindbaar is op de site van Amnesty hoeft het niet mee te maken. Ik sluit af met een stukje soundtrack van begin 1970, het was toepasselijk, die titel.

Waar de Revolutie over gaat

 

De Revolutie zal niet gaan tegen mensen maar tegen instellingen. Jammer voor de politie die de banken bewaakt.

De Revolutie zal niet gaan tegen de grote baas maar tegen de grote fabriek.

De Revolutie zal niet tegen de bourgeois gaan maar tegen de grote stad.

De Revolutie zal niet tegen het fascisme of het communisme gaan maar tegen de totalitaire Staat, wat die ook zij.1)

(..)2)

De Revolutie zal niet tegen “de een procent” gaan maar tegen de winst.

De Revolutie zal niet tegen de handelaren in kanonnen gaan maar tegen de bewapening. De Revolutie keert zich niet tegen het buitenland maar tegen de natie.

De Revolutie is niet een klassenstrijd maar een strijd voor de rechten van alle mensen.

We zouden steeds de eerste term kunnen afwijzen, die immers alle mogelijke hypocrisie toelaat, en die ook past bij een fascistische of communistische revolutie – de tweede term laat geen afwijking van de principes toe.

1) “Communisme” stond in 1935 gelijk aan wat nu stalinisme heet, het terreurbewind in de Sovjet-Unie.
2) Weggelaten is een zeer tijdgebonden formulering. Als zij in het hier en nu geplaatst wordt zou zij ongeveer luiden: De Revolutie keert zich niet tegen John de Mol maar tegen alle reclame. Hoe houdbaar is de eerste term…

- Uit: Directives pour un manifeste personnaliste door Bernard Charbonneau en Jacques Ellul

 

Wat vinden anarchisten er van?

Het is een vaste formule op de site van de Internationale Socialisten: “Wat vinden socialisten van…?” Positieve discriminatie is blijkbaar zoveel uitleg waard dat ik er twee artikelen met identieke titel over vind.
Het aardige van zo’n stuk is dat het uiteraard ex cathedra partijstandpunten bevat. Van een trotskistische club tendens Tony Cliff, begrijpt u wel? Dus tja, zijn dat “socialisten”? Waarschijnlijk wel.
Maar “socialisten” zijn zeker ook te vinden in de Socialistische Partij, de naam zegt het al, de Partij van de Arbeid, democratisch-socialistisch, die andere trotskistische tendens van Grenzeloos/Solidariteit. En zouden er in GroenLinks en BIJ1 niet ook socialisten te vinden zijn, of bij de Partij voor de Dieren, en in al die overboordgegooide clubs van de SP? En wat er verder aan fauna te vinden is, de heel kleine aapjes van Paul van ’t Veer, die wel gevlooid moeten worden (maar hoef ik het niet te doen?).

Er is één ex cathedra uitspraak over anarchisten waar ik mij wel aan waag. Het anarchisme is ideengeschichtlich deel van de socialistische familie, in oudere tijden misschien zelfs identiek aan die familie. Maar daar ga ik niet op in nu. Het zogenaamde anarchokapitalisme is net zo min anarchisme als nationaal-socialisme socialistisch is. Toch zult u beweringen van het tegendeel blijven vernemen, altijd vanuit antisocialistische hoek.
Socialisme betekent in de ruime zin hier: streven naar het brengen van de productiemiddelen onder het beheer van de gemeenschap. Dat is een rekbaar begrip want bij de PvdA, als men al iets vindt, denkt men daar iets anders bij dan een libertair-marxist.

Maar “wat vinden anarchisten van…”? Een bom gooien in een restaurant, want dat is maar luxe en iedereen is schuldig? Of een sit-in organiseren op een snelweg en je zonder verzet laten wegslepen? Het ene wordt geweldsanarchisme genoemd, het andere geweldloos en ik hoop dat u zich niet afvraagt waar ik op dit punt sta. Maar daar hebben we al iets, een extreem voorbeeld misschien, van het onbestaanbare van het ondubbelzinnige antwoord op de vraag “wat vinden anarchisten…” De netelige kwestie dat de middelen in overeenstemming moeten zijn met het doel – een staatloze samenleving brengt men niet met bommen tot stand, “you cannot blow up a social relationship” – die kwestie dus blijft buiten beschouwing.

“Jullie mogen toch niet stemmen?” Van wie niet, waar is het centraal comité? Thom Holterman was niet alleen lid van de PvdA, hij was er raadslid voor. Roel van Duijn was wethouder voor de PPR. Hans Ramaer was Statenlid en raadslid voor de Groenen. Drie anarchisten, drie partijen. En er zijn in GroenLinks en de Partij voor de Dieren (zeker één, kan ik u vertellen…) ook anarchisten te vinden. Bij gebrek aan enige zinnige organisatie van anarchisten als anarchisten is het de beste manier om, jawel, ik citeer zomaar een socialist, binnen de smalle marges van de democratie het streven te ondersteunen.
De zinnigste organisatie van anarchisten als anarchisten zou in de vakbeweging horen te zijn. Er is geen land op aarde waar dit bij benadering tot de mogelijkheden behoort, ook niet meer in Spanje. Zonder band met de arbeidersbeweging, of de beweging van de arbeiders, is anarchistische organisatie luchtfietserij.

Blijmoedig sluit ik af met: Hoed u voor lui die een antwoord hebben op “Wat vinden anarchisten van…”
Dialectisch denken, dat hoort er ook bij…

– Afbeelding: By unknownn – fairfax, Fair use, https://en.wikipedia.org/w/index.php?curid=5268117

 

Christenen voor het socialisme van Poetin

 

Als mijn geheugen mij niet in de steek laat was het de theoloog Dick Boer die in een verhaal over “Christenen voor het socialisme” sprak: Als ik naar de Tien Geboden kijk zie ik een klassenanalyse. Wie zoiets verkondigt heeft noch de Tien Woorden begrepen noch enig benul van wat een klassenanalyse is. Zal het Boer niet geweest zijn, het was in ieder geval iemand van Christenen voor het socialisme.
Het probleem met dat genootschap was dat ze helemaal niet voor “het socialisme” waren. Ze waren voor de Sovjet-Unie en alles wat er aan vastzat. En o wonder, iedere pretentie van “socialisme” is in Moskou al meer dan dertig jaar geleden overboord gegooid. Maar daar hebben we Dick Boer die oproept op te houden met het bewapenen van Oekraïne. Want Poetin heeft een punt. Dat punt komt na het vermaarde “maar” dat volgt na het verplichte nummer

Rusland heeft Oekraïne overvallen. De verontwaardiging daarover is terecht. De beelden van wat de oorlog aanricht spreken boekdelen. Dat Poetin het internationale recht aan zijn laars lapt staat buiten kijf.

Poetin werd getart door de NAVO, hij had duidelijk laten weten dat een NAVO–lidmaatschap van Oekraïne onacceptabel was. En zodoende. Geef hem eens ongelijk, zeggen de Christenen voor het socialisme anno 2022.
Welnu, zelfs als het verwoesten en moorden dit ongelijk niet bevestigt voor onze Christenen voor het socialisme dan zijn er de woorden van Poetin zelf die nogal duidelijk zinspeelt op verdere acties tegen buurlanden die eigenlijk “bij ons” horen. Daar zal ongetwijfeld ook wel een christenen-voor-het-socialisme-mouw aan te passen zijn, de Finnen/Esten/Letten/Litouwers hebben het er via de NAVO naar gemaakt.

Bij de ondertekenaars vinden wij de naam van Willem Schinkel, bij dezen min of meer een Chomsky voor Nederland, al is hij niet een Instituut van vele decennia her. Over Chomsky las ik een vertoog dat voor de anonieme auteur(s) inhield dat diens anarchisme er op neerkomt eens in de zoveel jaar maar op de Democraten te stemmen. Of dat helemaal eerlijk is zou ik niet durven zeggen maar als goeroe is hij dezer dagen van zijn podium gevallen. En dit geldt voor Neerlands bekendste kritisch-theoreticus dus al evenzeer. Eigenlijk was zijn engagement ten aanzien van BIJ1 al een teken aan de wand, met het benodigde respect voor Sylvana Simons kan dit toch echt wat mij betreft alleen als een curieus genootschap in een doodlopende weg gezien worden.
Maar roept de partij nu ook op te stoppen met het bewapenen van Oekraïne en onderhandelen met Poetin en toegeven aan zijn gerechtvaardigde eisen? Het zou mij niet verbazen.

Theoloog Stefan Paas zegt het volgende er op:

Dit is je reinste Poetinpropaganda. Russische beïnvloeding werkt blijkbaar. Waarom Poetin wél Oekraïne heeft ‘overvallen’ heeft hij overigens glashelder gemaakt. Koortsdromen over herstel tsarenrijk.

Volg zijn verhaal verder hier.

Het is verhelderend en tevens treurig stemmend. Over deze oprisping in Christenen voor het socialisme-stijl kan wat inmiddels misschien het bekendste citaat van Marx is, op zijn kop gezet worden.
In de dagen van de USSR was het een komedie, nu is het een tragedie.

– Afbeelding: By Silar – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=115849565

Hitler kwam de koloniale streken thuisbrengen in Europa

Of men het nu wil of niet: aan het eind van een doodlopend Europa (…) staat Hitler. Aan het einde van het kapitalisme, dat ernaar verlangt voort te leven, staat Hitler. Aan het einde van het formele humanisme en de filosofische verzaking, staat Hitler. p.30

Het is eigenlijk onbegrijpelijk, nee onvergeeflijk, dat een Nederlandse vertaling van Aimé Césaire’s Discours sur le colonialisme, eerst gepubliceerd in 1950, in 2022 verschijnt. Op de een of andere manier heeft het de tijd mee dezer dagen, maar dat maakt de omissie nog niet begrijpelijk. Frantz-Fanon kon wel vertaald verschijnen, zo’n vijftig jaar geleden, Césaire moest wachten. Misschien was het een te zwaar geschrift voor het Nederlands taalgebied, ook of zelfs voor communistische partijen (die had je toen).

Het openingscitaat hierboven zegt het afdoende: wat in Europa gebeurde onder de nazi’s was praktijk in de gekoloniseerde wereld. Het was zelfs nog (of zijn die woorden ongepast?) gaande na 1945, aan Franse zijde in Madagaskar en Indo-China, en – niet genoemd door Césaire – aan Britse zijde in Griekenland (!), Cyprus, Maleisië en, wat nog moest komen, Kenia en Zuid-Jemen. Voor Frankrijk stond de onderdrukking van Algerije nog voor de deur. De Europese pretentie van humanisme, vredesstreven en Verlichting is ook niet meer dan dat, pretentie. Hier kwam een Zwarte man van Martinique dit vertellen in het intellectueel walhalla van Frankrijk, in de vorm van een discours zoals verscheidene grote namen van witte mannen het op hun naam hebben.

Het is een kort en krachtig betoog dat uitnodigt tot veel meer citaten maar daartegen staan wetten en praktische bezwaren in de weg. Het verschijnt net in de dagen waarin Europa op eigen continent een koloniale veroveringsoorlog meemaakt. Césaire gelooft in de Sovjet-Unie, maar de belijdenis komt slechts in één zin en het Russische overheersingsstreven is eender en anders. Césaire’s boek is er ook om af te rekenen met het idee dat dit geweld nieuw en uniek is, al komt het harder aan omdat het tegen in overgrote meerderheid witte mensen gericht is.
Of het tot meer dient dan de broodnodige klaarheid over de koloniale geschiedenis te verschaffen zal de toekomst moeten leren. Wie of wat of waar is het proletariaat dat een einde moet maken aan koloniale barbarij? Een vraag die voor Césaire geen vraag was.

– Aimé Césaire, Over het kolonialisme. Uit het Frans vertaald door Grâce Ndjako. Amsterdam: De Geus, 2022. Reeks Publieke Ruimte. 102p., prijs €11,99. 

(Het zou goed zijn geweest onderscheid aan te duiden tussen de noten van de vertaalster en die van de auteur zelf).

– Afbeelding: Par Jean Baptiste Devaux, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=39217586

 

In gedachten aan de voet van de Oude Wester, wachtend op een De Profundis

De Westerkerk, ik heb er één online dienst meegemaakt in de lockdowntijd en voor dat doel vind ik hem niet geschikt. Of kan ik niet tegen dominees die ook eens even de actualiteit willen doen meeklinken en de Partij voor de Dieren laat protesteren tegen het de woestijn in jagen van de zondebok. Niet ik heb de Kerk verlaten, de kerk heeft mij verlaten. 

Jarenlang werd er gerestaureerd, en of de graven die er onder het plaveisel lagen nu geschonden werden of niet, mijn zuster en een schoolvriendin gingen er eens kijken. Een van de spittende werkers gaf mijn zus een koperen handvat dat uit de grond kwam, ongetwijfeld ooit verbonden geweest aan een kist. Of het daardoor kwam dat het onmiskenbaar spookte in de flat waar ze haar hele zelfstandige leven heeft gewoond, het valt niet te weten. 

 Als in een soort zonnedans zie ik lijn 13E en lijn 27 langs de Westermarkt rijden. Of - heel handige verbinding - buslijn 33, die de reis tussen mijn Eerste Grote Liefde en mij gemakkelijk maakte. Voorbij voorbij. Zoals ook de relatie, het wakker liggen op een al doorzakkende matras en de weemoed van het in de nacht doorpingelende carillon lieten mij voelen dat het niet goed ging en we waren onmachtig er iets aan te doen. Het zal allemaal wel een Hogere Bedoeling hebben gehad. 

Het verwaarloosde studentenhuis waar zij woonde is gesloopt voor een enorme uitbouw ten behoeve van het Anne Frankhuis. Het is wel aardig dat de enorme file die voorbij de voormalige kosterij van de Wester (naar mijn weten een horecavoorziening nu, het zal een keer niet) slingert, in ieder geval een glimp in dat kantoor hebben voordat ze het achterhuis bereiken. Was de industrie rond dit huis het startschot van Disneyland Amsterdam? Ik zit op een wonderbaarlijk beschikbaar bankje, natuurlijk daklozenonvriendelijk, en zie de moedeloos makende vreugdeloze toeristen langssjokken, en wacht op de beiaard. Om 12 uur zou De diepte gespeeld worden, de Nederlandse inzending voor het Eurovisie Songfestival. Ja, ik heb iets met het lied, hoe dat zo komt ga ik nu niet uit de doeken doen. Het hoeft ook niet, of misschien juist wel, ik sta hier natuurlijk niet alleen in. Maar nu doe ik dat niet. Ik las in een verhaal over lied en zangeres dat zij hier in de buurt woont. Hoort zij het? 

Maar 12 uur passeert. De klokslagen klinken na de onherleidbare mineurtonen van het carillon en de toren zwijgt. Ook om 12.15. Is het wekelijkse concert dan toch om 13 uur? Tegen half een wordt de aanblik van al die toeristen die mijn stad vergallen me te veel en aanvaard ik de terugtocht. En dan hoor ik, 12.30u, in de Eerste Laurierdwarsstraat toch het carillon. De herrie op straat overstemt de klanken die ik toch al niet thuis kan brengen. En hoe dan ook ga ik hier niet staand op straat alsnog iets opnemen. 

Het hoeft ook niet. Een tweep, ik meen degene van wie ik vernomen had dat dit lied ten gehore gebracht zou worden, heeft het opgenomen. De beiaardier had vastgestaan in het verkeer, vandaar dat het een half uur te laat klonk.

Speciaal voor @S10sdonnie : De Diepte vanuit de Westerkerk. 1/3 https://t.co/8xasOPd2Aa pic.twitter.com/V9ewMlscRS

— Merel de V (@mereldev) May 31, 2022

2/3 pic.twitter.com/DB24H03LQz

— Merel de V (@mereldev) May 31, 2022

3/3 pic.twitter.com/gGlcx10IrA

— Merel de V (@mereldev) May 31, 2022

En alle misogyne reacties die ik over de Nederlandse inzending heb gezien, naast de Franse de enige van belang aan het hele gedoe, misschien verraden ze juist dat die lui weten waarover het gaat en overstemmen ze hun schrik. Wie weet. 

 - Afbeelding: Door Amsterdam Municipal Department for the Preservation and Restoration of Historic Buildings and Sites (bMA), Attribution, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3936710