30 december, 2013

Chinua Achebe stond niet op

In zijn essaybundel The education of a British-protected child vermeldt Chinua Achebe tot twee keer toe wat hij ervoer in de bus in wat toen nog Noord-Rhodesië heette, onafhankelijk zou het Zambia worden.
Hij neemt de stoel in ter hoogte van de chauffeur. Die vraagt hem of hij "van hier" is. Nee, antwoordt hij, ik kom uit (het net onafhankelijke) Nigeria. De chauffeur maakt hem duidelijk dat het niet gebruikelijk is dat een inboorling in het voorste gedeelte van de bus zit. De schrijver kijkt om, ziet dat de bus in twee compartimenten verdeeld is en dat in het voorste alleen witten zitten. De inboorlingen moeten via een aparte ingang in het achterste compartiment gaan zitten. Achebe zegt dat waar hij vandaan komt niemand hem vertelt waar hij in de bus moet zitten. Hij blijft waar hij is, de boze blikken van de witten trotserend, en op de terugweg gaat hij - nu wetende dat hij een of andere regel overtreedt - weer op die plaats zitten.
Als hij een cause célèbre is hierdoor, dan toch alleen maar door zijn eigen memoire-aantekening.
In 1957 krijgt hij een eerste paspoort, waarin hij als British protected person wordt aangeduid. Was Nigeria een "protectoraat" of was de koloniale situatie te pijnlijk om direct uit te drukken in termen van paspoorten? Direct na de onafhankelijkheid krijgt hij een Nigeriaans paspoort.

De Nederlandse directeur-generaal van de OESO die hij noemt in verband met een toespraak die hij voor het genootschap geeft moet haast secretaris-generaal Van Lennep zijn geweest, die tegen zijn verwachting in op zijn hand is. Hij dateert de toespraak zelf in 1989 in Africa is people, maar Van Lennep is dan alweer jaren weg.

Een verzameling citaten.

Geen opmerkingen: