Serieus genomen deel II

Het nieuwste nummer van De AS bevat de tekst van een stuk van Bas Moreel dat beoogt af te rekenen met de dogma's van "het anarchisme". "Het" anarchisme wordt erin afgeschilderd als kerksheid.

Volgens de driedeling religie/geloof/godsdienst die ik vrijmoedig, naar Otto, hanteer, is het haast niet mogelijk te zeggen dat het streven naar overwinning van staat en kapitaal zonder geloof kan. Vandaar wellicht dat een religieus- of godsdienstig anarchisme meer uithoudingsvermogen of toekomst kan worden toegedicht dan een atheïstisch.
Een van de paradoxen van het anarchisme zoals dit ten volle tot uiting kwam in de Spaanse Burgeroorlog, die vandaag zijn zeventigste verjaardag viert, is dat ook atheïsten van een vurig geloof bezield kunnen zijn. Het geloof in deze zin zal overeenkomen met de Hoffnung van Bloch.

De nu beëindigde serie over religieus anarchisme van Bas Moreel bracht ook een verhaal van de schrijver over anarchisme als kerksheid mee. Ik was van begin af aan niet blij of tevreden met het verhaal, maar heb het loyaal aan de schrijver die zo zijn sporen heeft achtergelaten in "de beweging" geplaatst. Waar een ongepaste vermelding van mijn naam stond kon ik verwijzen naar het stuk waaraan Bas mijn lyriek over Somalië meende te mogen ontlenen. U oordeelt zelf wel, dunkt mij.

Plaatsing op deze site was de schrijver echter niet voldoende. Het werd vertaald in het Engels, en onder andere hier geplaatst.
De meeste commentatoren hier beseffen dat de schrijver op ongepaste wijze generaliseert. Hij handelt als de Marxweerlegger of de Islamdeskundige: eerst een karikaturale generalisatie aanbieden en dan net doen alsof je met de weerlegging van je eigen uitvinding iets zegt dat van algemene toepassing is op "het" anarchisme.

Laat ik zeggen waar het op staat. "Het" anarchisme bestaat niet. Er waren en zijn wel anarchisten. Er zijn anarchistische strevingen, of strevingen naar positieve anarchie (geweld- of staatloze orde). Deze karikatuur is een trap na tegen de Parijse Commune, tegen de Mexicaanse revolutionairen van 1910 en later, de revolutionairen in vele landen in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog, de revolutionairen uit de Spaanse Burgeroorlog, en wat Nederland betreft: tegen Domela en zijn volgelingen (hoezo - anarchisten hebben geen leiders?), de christen-anarchisten van Blaricum en erna, Provo en Kabouter, de "beweging van zeventig" en wat er na kwam en zovele anderen - en dus ook mijzelf, niet alleen om het quasi-citaat.

Bas Moreel zou bij uitstek moeten weten waarover en over wie hij het heeft. Hij heeft in een belangrijke periode de distributie verzorgd van allerhande meestal anarchistische geschriften. Hij heeft zelf boeken en bladen over het onderwerp vertaald of uitgegeven. Hij is medeoprichter van Boekhandel Het Fort van Sjakoo. Actief veganist. Actief geweest in de PSP en bij een internationale vrijwilligersorganisatie (ik meende de VIA, maar in eindeloze emails heeft hij verhaald dat dit dan ook weer eigenlijk niet klopt want - ja hoor, het is goed - ik wil het al niet eens meer weten).

Ik heb niet veel met Anton Constandse, maar van hem is er een mooi citaat ten aanzien van het anarchisme dat ik hier wil vermelden: "Ik heb niet gespuwd in de bron waaruit ik gedronken heb."
Als iemand met de staat van dienst van Bas Moreel een opsomming van zeven dogma's (jawel, dogma's!) van "het anarchisme" levert en deze vervolgens meent te moeten weerleggen, dan dient zich onontkoombaar de conclusie aan dat hij inderdaad niet wil spuwen in de bron waaruit hij gedronken heeft. Die bron is echter niet "de anarchistische kerk". Het gaat om een genootschap met waarachtige dogmata. Ite missa est - ga nu heen in vrede, wij danken God.

Als lid van de redactieraad van De AS vond ik het geen goed idee het desbetreffende artikel ook nog eens in dit zich serieus nemend tijdschrift te plaatsen. Het gebeurde niettemin, en André Bons heeft de moeite genomen er serieus op in te gaan. Bijna iedereen is geneigd en genegen Bas Moreel nog serieus te nemen. Alleen de schrijver zelf was niet tevreden en vond dat Bons er niets van begrepen had en te kwader trouw reageerde. Het houdt een keer op.

Juist om de man nog wel serieus te blijven nemen en dit alles niet aan de nukken van een vorderende leeftijd toe te schrijven denk ik dat het tijd is hem uit te wuiven. Hier staat hij, hij kon wel anders, maar wilde niet. Vaarwel.