Ranselen namens de staat tegen boektitels - Ongedoofd vuur

“Er blijft altijd een groep die begeleiding nodig heeft, of maar gedeeltelijk kan werken. Daar moet dan toch geld op toegelegd worden. Nu is het idee: “de arbeidsmarkt lost het wel op”. Maar zo werkt het niet.” Staatssecretaris Klijnsma van de PvdA, toen zij even geen staatssecretaris was, over mens met een “beperking”. De uitspraak, geboekstaafd op zorgwelzijn.nl, werd gedaan toen de Partij van de Arbeid in de oppositie was. Het démasqué van deze partij na de verkiezingen van 2012 is nauwelijks pijnlijk te noemen – de Nederlandse parlementaire politiek heeft haar eindpunt bereikt – het gaat zelfs niet meer om tienden van procenten bij dit of dat, het gaat er om: wie breekt het hardst de zogenaamde verzorgingsstaat af, en de al even zogenaamde rechtsstaat er bij. 

            Het is allang tijd voor de opstand van het leven tegen – Bakoenin noemde het “de wetenschap” maar ik ben geneigd eerder in de geest van Herbert Marcuse te zeggen: tegen de krachten die de dood nastreven. Geregeerd worden betekent dezer dagen uitgedrukt te worden in geld, er moet geld bij als je “een beperking” hebt maar in principe moet het al duidelijk zijn dat “je geld gaat opbrengen” in je vierde zoniet je derde levensjaar. Er moet getoetst worden of je “de samenleving” geld gaat kosten of gaat opleveren. Wat “de samenleving” is dient niet gevraagd te worden. “Je” doet er iets voor als je verplicht papiertjes prikt in het park, die door waardevoller mensen zijn achtergelaten (ze zijn niet betrapt door de immer waakzame politie of de overal speurende camera’s). “De samenleving” is nu pas echt het kapitaal, de maatschappelijke verhouding die Marx zo’n honderdvijftig jaar geleden in woorden wilde vatten.

            “De wetenschap” is niet (meer) de tegenstander van “het leven” in deze tijden – althans, de mogelijkheden om kennis te verwerven en verder te verbreiden of verbreden passen niet bij een met geld samenvallende “samenleving”. Onderwijsinstellingen moeten zelf tot geld gereduceerd worden. Het zijn precies ook de plaatsen waar al sinds de negentiende eeuw verzet broedt, Tolstoj en Kropotkin deden hun oproepen aan ‘de jongelieden” aan wat wij nu al jaren “studenten” noemen. In Groot-Brittannië nog laatstleden december, maar elders is intussen het parool: laat de universiteit met rust, laat het een leerinstelling blijven. Er wordt solidair gestaakt met docenten, maar de mooiste actievorm vind ik het Boek Blok (Book Bloc): de voorhoede in de demonstratie draagt een schildachtig bouwsel waarop een boektitel geschreven staat. Weinig illustreert de diepte waartoe Het Regime vervallen is zozeer als smerissen die met de lange lat op Schuld en boete van Dostojewsky of Ulysses van James Joyce inhakken. En het blijft leerzaam – ik heb er de kennismaking met Silvia Federici en Jay Griffiths aan te danken, schrijfsters die een ontwikkelde anarchist(e) zich niet mag laten ontgaan.